Kişinin resmi kayıtlardaki yaşı ile gerek yaşının örtüşmesi durumunda açılan davalara yaş düzeltme davası ya da yaş tahsisi davası denilmektedir. Yaş düzeltme davaları ile uygulamada iki farklı şekilde karşılaşılmaktadır. Gerçek yaşın resmi kayıtlarda belirtilen yaştan küçük olması durumunda, yaş küçültme davası, gerçek yaşın resmi kayıtlardaki yaştan büyük olması durumunda ise yaş büyütme davası açılmaktadır. Her iki durumda da takip edilecek olan hukuki prosedürler aynıdır.
Elbette ki bu tür davaların talepte bulunanın lehine sonuçlanması için ileride detaylandıracağımız yaş düzeltme davası şartlarının gerçekleşmiş olması gerekmektedir.
Yaş Düzeltme Davasının Hukuki Dayanağı
Gerek yaş büyütme davasının gerekse yaş küçültme davasının yasal dayanağı “nüfus hizmetleri kanunudur.” 5490 sayılı nüfus hizmetleri kanunun 35 ve davamı maddeleri gereğince; “kişiye ait nüfus kütüklerinde herhangi bir kesinleşmiş mahkeme kararı bulunmaksızın değişiklik, düzeltme veya şerh işlemi yapılamamaktadır.” Yaş küçültme veya yaş büyütme işlemleri de bunlara dahildir. Yasa metninden de anlaşıldığı gibi yetkili ve görevli mahkeme kararı bulunmadığı sürece yaş düzeltilmesi mümkün değildir.
Yaş Düzeltme Davası Neden Açılır?
Herhangi bir nedene veya hataya bağlı olarak kişilerin gerçek yaşı; Nüfus kayıt örneği, nüfus cüzdanı, ehliyet veya pasaport gibi resmi belgelerde kayıt altına alınan yaş ile farklı olmasına bağlı olarak açılan davalardır. Bu farklılık, gerçek yaşın küçük olması şeklinde olabileceği gibi, gerçek yaşın resmi kayıtlardaki yaştan büyük olması şeklinde de olabilmektedir. Her iki durum da yaş tahsisi davasının konusunu oluşturmaktadır.
Yaş Düzeltme Davası Şartları
Farklı nedenlere bağlı olarak yaş küçültme davası veya yaş büyütme davası açılması mümkündür. Ancak yaş tahsisi davası kişinin sadece yaşını büyütmek veya yaşını küçültmek istemesine bağlı olarak açılamamaktadır. Örneğin askerlik yaşını ileri almak amacıyla ya da memur olabilmek için aranan yaş şartlarını karşılamak amacıyla yaş küçültme davası açılamamaktadır.
Benzer şekilde farklı bir amaç doğrultusunda açılan yaş büyütme davasının da kişinin lehine sonuçlanması oldukça zordur. Bu nedenle yaş düzeltme davası şartlarının oluşması gerektiğini söyleyebiliriz. Özetle kişinin gerçek yaşının farklı olduğunun somut delillerle kanıtlanması gerekmektedir. Bu şartları aşağıdaki gibi sıralamamız mümkündür.
- Doğumhane, hastane veya sağlık ocağı gibi kurumlarda doğumun gerçekleşmemiş olması gerekmektedir;
- Kişinin ikiz veya daha fazla gebelikler hariç olmak üzere; Kardeşleri ile arasındaki yaş farkının olağan sürede olması
- Yaş tahsisi davası açacak kişinin iddia ettiği gerçek yaşı ile dış görünüşü veya kemik yaşının tutarlı olması
Gibi durumlar yaş düzeltme davasının şartları arasında aranan en önemli kriterlerdir.
Yaş Düzeltme Davasında Görevli Mahkeme
Diğer nüfus kaydının düzeltilmesine ilişkin davalarda olduğu gibi yaş büyütme davası ve yaş küçültme davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Ancak özellikle ceza davalarında somut delillere ulaşmak adına re’sen C.Savcısı tarafından yaş tahsisinin yapılması yönünde talep bulunulabilmektedir.
Yaş Düzeltme Davasında Yetkili Mahkeme
Nüfus Hizmetleri Kanunundan kaynaklanan davalarda genel olarak yetkili mahkeme kişinin yerleşim yeri mahkemesidir. Yaş tahsisi davalarında da yetkili mahkeme talepte bulunanın yani davacının yerleşim yeri Asliye Hukuk Mahkemesidir.
Yaş Düzeltme Davası Harç Miktarları
Yargı harçları genellikle her yıl güncellenmektedir. Yaş düzeltme davası harç miktarları 2024 yılında yaklaşık 500 TL civarındadır. Ancak bu miktarlar sadece başvuru harcı olup, mahkeme masrafları, bilirkişi ücretleri veya tanık sayılarına göre bu miktarlar artmaktadır.
Yaş Düzeltme Davasında Deliller
Yukarıda belitmiş olduğumuz şartların kanıtlanması önemlidir. Kişinin hastane veya sağlık ocağı gibi kuruluşlarda doğmuş olması yaşı konusunda kesin bir delilin göstergesidir. Örneğin X hastanesinde 01.01.2002 tarihinde doğduğu hastane kayıtları ile belirli olması halinde kişinin bu tarihte doğduğu kesindir. Dolayısıyla kişinin bu tarih haricindeki bir doğum tarihini ileri sürerek yaş küçültme davası ya da yaş büyütme davası açarak yeni yaş tahsisi mümkün olamamaktadır.
Yaş tahsisi davaları görülmekte iken genellikle mahkemece aşağıda belirtmiş olduğumuz deliller dikkate alınarak bir karar verilmektedir.
- Hastane Kayıtları
- Tanık Beyanları
- Nüfus Kayıt Örnekleri
- Adli Raporlar
- Kemik Yaşı
Kemik Yaşı Nedir?
Yaş düzeltme davasında kişinin gerçek yaşının tespit edilmesi adına sıklıkla kişinin kemik yaşı dikkate alınmaktadır. Gerektiğinde mahkemece bu konuda bir araştırma yapılması yönünde bir karar verilmesi mümkündür. Kemik yaşı; Kişinin iskelet ve biyolojik gelişmesine bağlı olarak tespit edilen yaşıdır.
Kemik Yaşı Nasıl Ölçülür?
Yaş büyütme davası veya yaş küçültme davası fark etmeksizin bu konuda genellikle Adli Tıp Kurumu hekimlerince yapılacak muayene sonucu bir karar verilmektedir. İsminden de anlaşılacağı üzere kişinin el, ayak, bilek veya omurgada bulunan kemiklerin şekil veya boyut gibi kriterleri göz önüne alınmaktadır. Gerektiğinde bu konuda görüntüleme cihazları ile röntgen çekimi yapılabilmektedir.
Yaş Düzeltme Davasını Kimler Açabilir?
Gerçek yaşı ile resmi kayıtlardaki yaşının farklı olduğunu düşünen herkesin yaş düzeltme davası açması mümkündür. Ancak 18 yaşından küçükler için yaş küçültme veya yaş büyütme davaları vasi veya veli tarafından açılması mümkündür. Ayrıca bu kişilerin vekalet yolu ile avukatları aracılığı ile yaş tahsisi davası açmaları mümkündür.
Yaş Düzeltme Davasının Bedelli Askerliğe Etkisi
Yapılan son değişiklikler ile bedelli askerlikte yaş sınırı ortadan kaldırılmıştır. Bu konuda yaşa ilişkin en önemli şart kişinin askerlik yaşına (20) gelmiş olmasıdır. Ülkemizde ise askerlik yaşı 20 olarak belirlenmiştir. Ülkemiz yasalarına göre askerlik çağına gelmiş her Türk Vatandaşı askerlik hizmeti yapmaya mecburdur.
Yaş büyütme davalarında asıl sorun 20 yaşından küçük iken mahkeme kararı ile yaşın 20 ve daha fazla olarak düzeltilmesi durumunda düzeltme kararları dikte alınmaksızın kişinin resmi kayıtlardaki yaşına göre askerlik sevk işlemleri yapılmaktadır. Bu durumda da yaş büyütme davası ile yaşın büyültülmüş olması halinde dahi kişinin yeni yaşı askerlik işlemlerinde geçerlidir.
Yaş Düzeltme Davasında Zamanaşımı Süresi
Yaş tahsisi davalarında herhangi bir zamanaşımı süresi bulunmamaktadır. Bu tür davalar her zaman açılabilir Ancak 25 yaşından sonra tıbbi muayene ile yaş tespiti oldukça zordur. Bu durumlarda yaş büyültme ya da yaş küçültme davalarında diğer deliller önemlidir.
YAŞ DÜZELTME DAVASI KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR
Dava Açmadan Yaş Düzeltmek Mümkün Müdür?
Nüfus müdürlüğünce yapılan maddi hatalar hariç olmak üzere dava açmadan yaş düzeltmek mümkün değildir. Gerçek yaşının kimlik yaşı ile farklı olduğunu düşünen kişiler durumun niteliğine göre yaş tahsisi davası açması gerekmektedir.
Yaş Düzeltme Davası Kaç Kez Açılabilir?
Daha önce yaş düzeltme davaları bir kez açılabilirken, bu konuda Anayasa Mahkemesinin kararı ile birlikte birden fazla kez yaş düzeltme davaları açılabilmektedir.
Yaş Küçültme Davası
Kişinin gerçek yaşının kimlik yaşından küçük olması durumunda açılan yaş tahsisi davaları genellikle yaş küçültme davaları olarak adlandırılmaktadır.
Yaş Büyütme Davası
Yaş tahsisi dava dilekçesinde kişinin gerçek yaşının kimlik yaşından büyük olduğunu belirtmesi yaş büyütme davası olarak nitelendirilmektedir. Her iki durum hukuki anlamda yaş tahsisi davası olarak adlandırılmaktadır.
Yaş Düzeltme Davasının Reddine İtiraz Edilir Mi?
Diğer yerel mahkeme kararlarında olduğu gibi yaş düzeltme davalarında da istinaf veya itiraz hakkı bulunmaktadır.
Yaş Düzeltme Davalarında Davalı Kimdir?
Kişilere ait nüfus kayıt bilgileri nüfus müdürlüklerince tutulmaktadır. Bu nedenle yaş tahsisi davaları da nüfus müdürlüklerine karşı açılmaktadır.
Hastanede Doğan Bir Kişi Yaşını Değiştirebilir Mi?
Kişinin gerçek yaşına dair hastane kayıtları kesin delil niteliğinde olan belgelerdir. Bu nedenle hastanede doğan bir kişi yaşını değiştirmek istemesi halinde bu hastane evrakları dikkate alındığından bu şekilde açılan yaş düzeltme davaları çoğunlukla red edilebilmektedir.
Yaş Düzeltme Davası Ne Kadar Sürer?
Ülkemizdeki bir çok dava türünde olduğu gibi yaş düzeltme davasının da ne kadar süreceği konusunda kesin bir süre belirtilmesi çok zordur. Yaş küçültme davası veya yaş büyütme davasında bulunan delillerin niteliğine göre ve mahkeme iş yoğunluğuna göre ortalama bir süre belirtmek gerekirse 2-6 sürede yaş tahsisi davasının sonuçlanması mümkündür.
