İşçinin sigortalı yapılması işverenin en önemli sorumluluklarından biridir. Sigortasız işçi çalıştırma, işçinin sosyal güvencesinin elinden alınması anlamını taşır ki maalesef ülkemizde bu durum sıklıkla görülmektedir. İşveren, işçi işe başlar başlamaz bunu Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirmek ve sigortasını başlatmakla yükümlüdür.
Deneme Süresinde İşveren Sigorta Yapmak Zorunda Mı?
Doğru bilinen yanlışlardan bir tanesi de deneme sürecinde işverenin sigorta yapma zorunluluğu olmadığı bilgisidir. İşveren deneme süreci de olsa işçinin sigortasını başlatmakla yükümlüdür.
Sigortasız İşçi Çalıştırmanın Cezası
Sigortasız işçi çalıştırma durumunda işverene idari para cezası kesilmektedir. İşveren, çalışanlarına sigorta yapma mecburiyeti olmasına rağmen sigorta yaptırmamışsa alacağı cezalar dönemin asgari ücreti üzerinden hesaplanır. Bu cezalar, farklı durumlara göre hesaplanmaktadır. Örneğin işveren defter tutma yükümlülüğü olan biriyse ceza oranı değişmektedir. Sigortasızlık mahkeme kararıyla tespit edilmişse veya işverenin kendi beyanı ile belirlenmişse de ceza miktarı değişmektedir. Bu kapsamda cezalar 200 Bin TL’ye kadar ulaşabilmektedir.
İşçinin Sigortasız Olduğu Tespit Edilirse Sigortasız Olduğu Günler SGK’ya İşlenir Mi?
İşçinin sigortasız olduğu günler Sosyal Güvenlik Kurumu‘na (SGK) bildirilmekte ve bunlar kurum kayıtlarına işlenmektedir. İşverenin, işçinin sigortalılığını başlatma ve SGK’ya bildirme yükümlülüğü bulunmaktadır. Eğer işveren bu yükümlülüğü yerine getirmez ve işçiyi sigortasız olarak çalıştırırsa, bu durum SGK tarafından tespit edildiğinde sigortasız günler emeklilik gün sayısına işlenir. Prim bedelleri de işverene ödettirilir.
Sigortasız İşçi İş Kazası Geçirirse Ne Olur?
Sigorta, iş kazaları ve meslek hastalıkları gibi risklerin ortaya çıkması durumunda işçilere güvence sağlamak amacıyla tasarlanmıştır.Sigortasız bir işçinin iş kazası geçirmesi durumunda ortaya çıkabilecek olan durumlar şunlardır;
- Tıbbi Masraflar: Sigortasız işçinin iş kazası geçirmesi halinde, tedavi masrafları işçinin kendisi veya ailesi tarafından karşılanmak zorunda kalabilir. Bu durum işçinin bu masrafları işverenden tahsil edemeyeceği anlamına gelmemektedir.
- Gelir Kaybı: Sigortasız işçi, iş kazası sonucunda çalışamaz hale geldiğinde geçici veya kalıcı olarak gelir kaybı yaşayabilir. Sigorta kapsamında olan işçiler, iş göremezlik süresinde geçici iş göremezlik ödeneği veya malullük aylığı gibi yardımlardan faydalanabilirken, sigortasız işçi bunlardan faydalanamayacaktır.
- İş kazası sonucunda sigortasız çalışan bir işçinin, işverene veya diğer ilgili taraflara karşı dava açma hakkı saklıdır. İşveren, işçinin zararlarını tazmin etmekle yükümlü olacaktır.
İş Kazası Geçiren Sigortasız İşçi Ne Yapmalıdır?
Belirtmek gerekir ki sigortasız olma durumu başta ödemeler konusunda sorun yaşatsa da daha sonradan yapılacak başvuru ve açılacak davalarla zararlarınızı karşılamanız mümkün olacaktır. Öncelikle yapılması gereken SGK’ya yapılacak başvuru ile bu hususu tespit altına aldırmaktır. SGK’nın iş yerinde gerçekleşen kazayı “ iş kazası” olarak tespit etmesi gerekmektedir. İş yerinde gerçekleşen kazanın iş kazası olarak kabul edilebilmesi için iş yeri sınırları içerisinde meydana gelmiş olması gerekmektedir. Burada belirtmemiz gerekir ki iş yeri servisinde de gerçekleşse yani çalışılan yerin dışında bulunan yerler de iş yeri sınırlarına dahilse veya servis içindeyse dahi bu kaza iş kazası olarak kabul edilmektedir. Kazanın iş kazası olarak kabul edilmemesi durumunda SGK’ya karşı da dava açma hakkınız bulunmaktadır. Devam eden süreçte meydana gelen maluliyet durumuna göre de işveren karşı dava açma hakkınız bulunmaktadır.
İş kazasına ilişkin olarak işverenin kusuru bulunması durumunda maddi kayıplarınızı ve maluliyetinizden dolayı çalışma gücü kaybını işverenden talep edebilme hakkınız bulunmaktadır. Örneğin %2-3 oranındaki çalışma gücü kaybı için ne kadar süre çalışabileceğiniz ve kazanç sağlayabileceğiniz hesaplanacak ve bu oran düşülerek tazminatınız hesaplanacaktır.
İş Kazası Geçiren İşçi Sigortasız Günlerini Saydırabilir Mi?
Belirtmemiz gerekir ki sigortasız çalışma yapılması durumunda bu günler SGK kayıtlarındaki prim gün sayısına dahil olmamaktadır. Bu günlerin dahil olabilmesi için dava açmanız gerekmektedir. Bu kapsamda açacağınız hizmet tespit davası ile sigortasız çalıştığınız günlerin sayısını kurum kayıtlarına işletebilir ve bu sürelerin emeklilik hesabında dikkate alınmasını sağlayabilirsiniz.
