Bu yazımızda son zamanlarda sıkça aldığımız işverenin bildirdiği çıkış koduna dava açılabilir mi sorusunun detaylı cevaplarına değindik.
İşçi ve işveren arasında meydana gelen uyuşmazlığın büyük çoğunluğunu işten ayrılma ve işten çıkarılma oluşturmaktadır. İşten ayrılma ve işten çıkarılma durumlarında; İşverenin bu durumu 10 günlük yasal süre içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmesi gerekmektedir. İleride çalışan ile işveren arasında doğabilecek uyuşmazlıkların çözümünde yol gösterici olması açısından Sosyal Güvenlik Kurumunca işten çıkış kodları belirlenmiştir. Bu kodlar işvereni yükümlülük altına sokabileceği gibi; Çalışanında hak kaybına uğramasına sebebiyet verebilmektedir. Buna bağlı olarak hatalı olarak SGK’ya bildirilen çıkış kodları nedeniyle işverenin bildirdiği çıkış koduna dava açılabilir mi sorusu ile uygulamada sıklıkla karşılaşmaktayız. Yargı yoluna başvurmadan önce işçi ve iş verene yol göstermesi açısından işten çıkış kodlarının tanınmasında fayda vardır.
İşten Çıkış Kodu Nedir?
En kısa tanımı ile işten çıkış kodu çalışanın / işçinin ne sebeple işten ayrıldığını gösteren kodlardır. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından hazırlanan bu kodların her biri farklı anlam ve sonuçları vardır. Uygulamada bu gün itibariyle yaklaşık 50 adet işten çıkış kodu bulunmaktadır. İş verenin yasal süre içerisinde SGK’ya bildirmiş olduğu hatalı işten çıkış kodu nedeniyle çoğunlukla çalışanın bir hak kaybına uğraması söz konusu olabilmektedir. Bu nedenle işverenin bildirdiği çıkış koduna dava açılabilir mi? Şeklindeki sorularla da sıkça karşılaşmaktayız. Sosyal Güvenlik Kurumunun hazırlamış olduğu işten çıkış kodları özetle aşağıdaki gibidir.
İşten Çıkış Kodları
| İşten Çıkış Kodu | İŞTEN ÇIKIŞ KODU AÇIKLAMALARI |
| 1 | Deneme süresi sonrasında işverence sözleşmenin feshi |
| 2 | Deneme süresi sonrası çalışan tarafından sözleşmenin feshi |
| 3 | İstifa |
| 4 | Herhangi bir haklı sebep bildirmeksizin iş sözleşmesinin işveren tarafından feshi |
| 5 | Süreli iş sözleşmesinin sona ermesi |
| 8 | Emeklilik |
| 9 | Malulen emeklilik |
| 10 | Vefat |
| 11 | İş kazası nedeniyle ölüm |
| 12 | Askerlik hizmetinin yerine getirilmesi amacıyla işten ayrılma |
| 13 | Evlilik (kadın işçi için) |
| 14 | Yaş dışındaki diğer emeklilik şartlarının tamamlanması |
| 15 | Toplu halde işten çıkarma |
| 16 | İş sözleşmesinin sona ermeyerek çalışanın iş verene ait başka bir iş yerine nakli |
| 17 | İş yerinin kapanması |
| 18 | İş sözleşmesinde belirtilen işin sona ermesi |
| 19 | Mevsimlik işçilerde mevsim bitimi |
| 20 | Kampanyanın sona ermesi |
| 21 | Statü değişiklikleri |
| 22 | Diğer sebepler |
| 23 | Çalışan tarafından zorunlu fesih |
| 24 | Çalışan tarafından sağlık nedenlerine bağlı fesih |
| 25 | Çalışan tarafından iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık nedeniyle fesih |
| 26 | Sözleşmenin disiplin kurulunca feshi |
| 27 | Tutukluluk ve diğer zorunlu nedenlerden dolayı işveren tarafından fesih |
| 28 | İşveren tarafından sağlık nedeni ile iş sözleşmesinin feshi |
| 30 | Vizenin sona ermesi |
| 31 | Grev ve lokavt ile sendika kanunu kapsamında kendi istek ve kusuru dışında fesih |
| 32 | Özelleştirme (4046 Sayılı Kanun) |
| 33 | Sözleşmenin gazeteci tarafından feshi |
| 34 | İş yerinin niteliğinin değişmesi veya işyerinin devri nedeniyle fesih |
| 35 | Devlet memurluğuna geçiş nedeniyle fesih |
| 36 | Kanun hükmünde kararname ile iş yerinin kapatılması |
| 37 | Kanun hükmünde kararname ile kamu görevinden çıkarılma |
| 38 | Doğuma bağlı işten ayrılma |
| 39 | Kamu işçiliğine geçiş (696 Sayılı KHK) |
| 40 | 696 sayılı kanun hükmünde kararname ile işçiliğe geçilmesi |
| 41 | SGK tarafından resen işten çıkarma bildirgesi |
| 42 | Çalışanın işin vasfına yönelik esaslı bilgilerde yanlış beyanda bulunması nedeniyle fesih |
| 43 | Asılsız ihbar, işveren veya aile üyelerinin şeref ve namusuna dokunacak sözler |
| 44 | Cinsel taciz |
| 45 | İş yerinde alkol veya uyuşturucu madde kullanılması |
| 46 | İş yerinde hırsızlık, güveni kötüye kullanma veya meslek sırlarının açıklanması |
| 47 | Ertelenmesi mümkün olmayan ve yedi günden fazla hapis cezası |
| 48 | Herhangi bir haklı sebep olmaksızın çalışanın iki iş günü işe devam etmemesi |
| 49 | Görevin yerine getirilmemesi |
| 50 | İş güvenliğinin tehlikeye düşürülmesi, işin savsaması, iş yerinde kullanılan alet ve teçhizatların çalışanın otuz günlük ücreti tutarıyla ödenemeyecek derecede hasara uğraması |
İşten çıkarılma veya işten ayrılma durumunda yukarıda belirtilmiş olan işten çıkış kodlarından duruma en uygun olan kod tespit edilerek Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmelidir. İşten çıkış kodunun yanlış bildirilmesi sonucu çoğunlukla çalışan bir hak kaybına uğramaktadır. Bu işsizlik maaşının alınamaması olabileceği gibi kıdem tazminatının alınamamasına da neden olabilmektedir.
İşten Çıkış Kodunun Yanlış Bildirilmesi
Herhangi bir nedenle işten çıkış kodunun yanlış bildirilmesi halinde yukarıda belirtmiş olduğumuz on günlük süre içerisinde elektronik ortamdan işten çıkış kodunun değiştirilerek düzeltilmesi mümkündür. Ancak bu sürenin geçirilmesi sonrası işten çıkış kodunun yanlış bildirilmesi nedeniyle SGK’ya yazılı olarak başvuruda bulunulması gerekmektedir. On günlük serenin geçirilmesi sonrası işten çıkış kodunun değiştirilmesi yönünde dilekçe işveren tarafından verilmesi gerekmektedir. İşten çıkış kodunun yanlış bildirilmesi sonucu çalışanın bu yönde vermiş olduğu dilekçelere göre bir işlem yapılmamaktadır. İşverenin bildirdiği çıkış konuda dava açılır mı sorusu daha çok kötü niyetli davranan işverenin işlemleri sonrasında akıllara gelmektedir. İşverenin yanlış bildirilen işten çıkış kodunun düzeltilmesi için herhangi bir işlem yapamaması durumunda işten çıkış kodu dava açılarak değiştirilmesi mümkündür.
İşverenin Bildirdiği Çıkış Koduna Dava Açılır Mı?
Daha önce de belirttiğimiz gibi işten çıkış kodunun yanlış bildirilmesi soncu çalışanın bir takım hak kaybına uğraması söz konusu olabilmektedir. Bu durum işten çıkış kodunun yanlış bildirilmesi nedeniyle açılacak olan davada hukuki yarar olduğunun göstergesidir. Çalışan ile işveren arasındaki diğer uyuşmazlıklarda oluğu gibi işten çıkış kodunun yanlış bildirilmesi nedeniyle öncelikle arabuluculuğa müracaat etme zorunluluğu bulunmaktadır. Taraflar arasında uzlaşma sağlanması halinde arabuluculuk tutanağı otuz günlük süre içerisinde SGK İl Müdürlüğüne teslim edilerek daha önce yanlış olarak bildirilen işten çıkış kodunun düzeltilmesi mümkündür.
İşveren ile çalışan arasında yukarıda belirtildiği şekilde uzlaşma sağlanamaması halinde çalışanın iş mahkemelerinde dava açması gerekmektedir.
Çalışan İşten Çıkış Kodunu Görebilir Mi?
Herhangi bir sebepten ötürü işten çıkış kodunun yanlış bildirildiğini düşünen çalışan işkur’a ait web sitesinden ve e-devlet üzerinden işten çıkış kodunu görebilmesi mümkündür.
Çıkış Kodu Nedeniyle İşsizlik Maaşı Alamayanlar
İşten çıkış kodunun yanlış bildirilmesi nedeniyle en fazla karşılaşılan kayıplar arasında işsizlik maaş gelmektedir. Hatalı olarak bildirilen işten çıkış kodu nedeniyle işsizlik maaşı alamayanlar yukarıda da belirtildiği gibi öncelikle işverene müracaat edip hatalı bildirilen işten çıkış kodunun düzeltilmesini talep etmelidirler. Bu şekilde herhangi bir şekilde sonuç alınamaması halinde arabuluculuğa müracaat etmeli yine sonuç alınamaması halinde işverenin bildirmiş olduğu çıkış koduna dava açmaları gerekmektedir.
