Bu yazımızda ceza muhakemesi kapsamında duruşma nedir, nasıl yapılır, ne zaman başlar, duruşma evrakı hazırlandı ne demek tüm detayları ile anlattık. İlk olarak duruşmanın ne olduğu ile başlayalım.
Duruşma Nedir?
Ceza muhakemesinde duruşma iki farklı anlamda kullanılır.
Duruşma bir anlamda; şikayetçi, sanık, tanık, bilirkişilerin dinlendiği, delillerin toplanarak ve tartışıldığı bir oturumdur.
Bir diğer anlamda duruşma; iddianamenin mahkeme tarafından kabul edilmesi ve dava ilişkin hükmün açıklanmasına kadar olan süreci ifade eder. Duruşma olarak adlandırılan bu yargılama sürecine “kovuşturma evresi” de denilmektedir.
Duruşmanın başlaması, yapılması ve duruşmanın sonlandırılarak son kararın verilmesi bakımından iki genel görevli mahkeme olan asliye ceza mahkemesi ile ağır ceza mahkemesi arasında kural olarak bir fark bulunmamaktadır.
Duruşma Nasıl Yapılır?
Duruşma herkese açık yapılır. Konuyla ilgili olsun ya da olmasın duruşma salonuna girerek duruşmayı izleme hakkı bulunur.
Duruşmaların başlangıçtan bitişine kadar şu süreçler uygulanır:
- Kimlik Tespiti Yapılması
- İddianamenin Duruşmada Okunması
- Sanık Haklarının Hatırlatılması
- Sanığın Sorgusunun Yapılması
- Delillerin Ortaya Konulması
- Dinleme ve Okumadan Sonra Diyeceğin Sorulması
- Delillerin Tartışılması
Bus süreç sonunda hakim kararını açıklar.
Hâkim, kararını sadece duruşmaya getirilmiş ve mahkemede tartışılmış delillere göre verebilir. Bu deliller hâkimin vicdanî kanaatiyle serbestçe takdir edilir. Atılı suç, hukuki olarak temin edilmiş her türlü delille ispat edilebilir.
Duruşmada Hazır Bulunması Zorunlu Olanlar
Duruşmada, hüküm verecek hâkim ya da hakimler, Cumhuriyet savcısı, zabıt kâtibi ve kanunun zorunlu müdafiliği kabul ettiği durumlarda avukatın hazır bulunması şarttır. Avukatın zorunlu olduğu durumlar şunlardır:
- Kendini savunamayacak derecede küçük çocuk
- Sağır, dilsiz sanık
- Alt sınırı beş yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlar
Bu durumlarda zorunlu olarak avukat atanır.
Açık veya Kapalı Duruşma Yapma Şartları
Duruşmanın açık yapılması kuraldır. Bazı istisnai durumlarda duruşma kapalı olarak da yapılabilir.
Genel ahlâkın gözetildiği ya da kamu güvenliği dikkate alınarak, duruşmanın bir kısmının veya tamamının kapalı yapılmasına mahkeme karar verebilir. Ayrıca sanık, onsekiz yaşını doldurmamış ise duruşma kapalı yapılır; hüküm de kapalı duruşmada açıklanır.
Duruşmanın Sona Ermesi ve Hüküm Verilmesi
Sunulan delillerin tartışılmasının ardından duruşmanın sona erdiği taraflara bildirilir. Daha sonra hakimler kendi aralarında değerlendirme yapmak için bir araya gelirler. Müzakere sonrası son karar açıklanır. Mahkeme son karasıyla aşağıdaki durumlara hükmedebilir.
- Beraat kararı.
- Sanık hakkında ceza verilmesine yer olmadığı kararı.
- İşlenen fiilin suç olma özelliğini devam ettirmesine rağmen, ceza verilmesine yer olmadığı kararı.
- Yüklenen suçu işlediğinin sabit olması halinde, sanık hakkında mahkûmiyet kararı.
- Yüklenen suçu işlediğinin sabit olması halinde, belli bir cezaya mahkûmiyet yerine veya mahkûmiyetin yanı sıra güvenlik tedbiri kararı.
- Aynı fiil nedeniyle, aynı sanık için önceden verilmiş bir hüküm veya açılmış bir dava varsa davanın reddi kararı.
- T.C.K‘da düzenlenen düşme sebeplerinin varlığı ya da soruşturma veya kovuşturma şartının gerçekleşmeyeceğinin anlaşılması hallerinde, davanın düşmesi kararı.
- Derhal beraat kararı.
Duruşma Evrakı Hazırlandı Ne Demek?
Duruşma yapıldı veya duruşma evrakı hazırlandı ibareleri, davetle size tebliğ edilen veya başka bir ara duruşmanın yapıldığını gösteririr. Uyap Vatandaş veya E-devlette görünen bu ibareler duruşmanın yapıldığını ve yeni duruşma gününün belirlendiğini gösterir.
Duruşmaya/Mahkemeye Gitmezsem Ne Olur?
Duruşmaya/mahkemeye gidilmemesi durumunda bazı yaptırımlar doğabilir. İlk duruşmaya gidilmemişse, mahkeme sanık veya şikayetçi hakkında ikinci duruşmaya zorla getirilme kararı verecektir. İlk iki duruşmaya da katılmayan sanık hakkında yakalama kararı çıkartılır.
Duruşma Kaç Kez Ertelenebilir?
CMUK tek duruşmada tüm yargılamanın bitmesini hedef olarak belirler. Gerçek hayat şartlarında çok sayıda duruşma yapılmaktadır.
Duruşmanın kaç kez ertelenebileceği konusunda kesin bir kural bulunmadığından gerektiği kadar ertelemek hakimin takdirindedir.
Duruşma Ne Kadar Sürer?
Duruşma, davanın niteliğine göre 5 dakika da sürebilir 12 saat de sürebilir. Ancak, ortalama 2 tanık, 2 sanık ve 2 müştekinin dinleneceği bir duruşma en az 1 saat sürer.
