Sağlık çalışanlarına şiddetin cezası, şiddetin türü, boyutu ve niteliğine göre değişmektedir. Örneğin sağlık çalışanlarına yönelik herhangi bir hakaret, tehdit veya benzeri sözlü saldırı sağlık çalışanlarına şiddete örnek olabileceği gibi yaralama veya yaralamaya teşebbüs hatta görevini yapmasını engelleme fiilleri de yine ceza hukuku açısından bir çeşit “şiddet” olarak kabul edilmektedir.
Sağlık çalışanlarına şiddetin cezası hakkında bilgi verirken yukarıda sıralamış olduğumuz suç ayrımlarını göz önünde bulundurmamız gerekir. Sağlık çalışanlarına şiddetin cezasıbelirlenirken öncelikle 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan hükümler dikkate alınır. Bunun dışında fiilin şiddet unsuru içeren eylemin niteliğine göre 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanununda 2020 yılında yapılan değişiklik ile failler hakkında verilecek olan cezalar 1/2 (yarı) oranında arttırılır.
Hangi Fiiller Sağlık Çalışanlarına Şiddetin Cezasına Konu Olur?
Sözle veya fiili her türlü saldırı sağlık çalışanlarına şiddetin cezasına konu olabilir. Bu fiiller ayrıca Türk Ceza Kanunumuzda suç olarak tanımlanmış fiillerdir. Aşağıda sıralamış olduğumuz fiil ve davranışlar, unsurları ve ceza alt / üst sınırları ceza hukuku açısından suç teşkil etmektedir.
Sağlık Çalışanlarına Yönelik Tehdit Suçu ve Cezası
Tehdit bir çeşit sözlü şiddettir. TCK 106/1 maddesinde yapılan tanıma göre mağdurun vücut ve cinsel dokunulmazlığına veya mal varlığına yönelik bir saldırıda bulunacağı iddiası tehdit suçunu oluşturur.
Sağlık çalışanlarına yönelik tehdit fiilin 106/1 maddesinde yapılan temel hali işlenmesi halinde fail hakkında 6 ay ile 2 yıl arasında hapis cezası öngörülmüştür. Ayrıca tehdit suçunun 106/2 maddesinde düzenlendiği, silahla, birden fazla kişi ile veya suç örgütlerinin korkutucu gücünden yararlanmak suretiyle işlenmesi halinde 2 yıl ile 7 yıl arasında hapis cezası öngörülmüştür.
Türk Ceza Kanunumuzun 106/1 ve 106/2 maddelerinde düzenlenmiş ceza alt ve üst sınırları suçun sağlık çalışanları dışındaki kişilere karşı işlenmesinde söz konusu olur. Tehdit suçunun sağlık çalışanlarına karşı işlenmesi halinde ise yukarıda belirmiş olduğumuz 6 ay ile 2 yıl ve fiilin ağırlığına göre 2 yıl ile 7 yıl arasındaki hapis cezaları 3359 sayılı yasanın Ek – 12 maddesi gereğince yarı oranında arttırılmaktadır.
Sağlık Çalışanlarına Yönelik Hakaret Suçu ve Cezası
3359 sayılı yasa ile sağlık çalışanlarına şiddet olarak kabul edilen bir başka fiil hakaret suçudur. TCK 125/1 maddesinde yapılan tanıma göre; Kişinin şeref ve saygınlığına yönelik her türlü fiili ve sözlü davranış veya küfür – sövme hakaret suçunu oluşturur. Hakaret suçunun temel şeklinde işlenmesi halinde 3 ay ile 2 yıl arasında hapis cezası öngörülmüştür. Ayrıca TCK 125/2,3,4,5 maddelerinde suçun daha ağır cezayı gerektiren halleri ile nitelikli hallerine yer verilmiştir.
Tıpkı yukarıda detaylarını paylaştığımız tehdit suçunda olduğu gibi hakaret suçunun unsurlarının oluşması ve suçun sağlık çalışanlarına karşı işlenmesi olması halinde fail hakkında verilecek olan ceza yine 3359 sayılı yasa gereği yarı oranında artırım yapılması yoluna gidilerek sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin cezası belirlenmektedir.
Sağlık Çalışanlarına Karşı Yaralama suçu ve Cezası
Çoğu durumda maalesef ki sağlık çalışanlarına şiddet suçu sözlü şiddet boyutunu aşarak fiziki şiddete dönüşmektedir. Fiziki şiddet denildiğinde ise öncelikle “yaralama suçu” olarak tabir edilen; Kasten yaralama ve Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Yaralama suçları öne çıkar.
Gerek TCK 86 maddesinde yer alan ve daha çok basit yaralama olarak tabir edilen suç ile özellikle mağdur açısından ve cezai miktarları itibariyle fail açısından daha ağır yaralanmaları ifade eden TCK 87 maddesinde yer alan neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçlarının tamamı yaralama suçu olarak kabul edilir. Bu suçların sağlık çalışanlarına yönelik gerçekleşmesi de sağlık çalışanlarına yönelik yaralama suçu olarak tabir edilir.
TCK 86 ve TCK 87 maddelerinde düzenlenmiş yaralama suçu özellikle fail açısından seçimlik hareketli suçlar olduğu gibi yaralanmanın ağırlık ve derecesine göre farklı ceza miktarları öngörülmüştür. Sağlık çalışanlarına şiddetin cezası belirlenirken her iki yaralama suçu için TCK 86 ve TCK 87 maddeleri uyarınca belirlenecek ceza miktarlarında yine 3359 sayılı yasanın Ek – 12 maddesi uyarınca yarı oranında artırım yapılmaktadır.
Örneğin failin eyleminin basit yaralama şeklinde sonuçlanması halinde 6 aydan 1 yıl 6 aya kadar hapis cezası düzenlenmiştir. TCK 86/3-e maddesinde yer alan hükme göre suçun silah veya silahtan sayılır alet (sopa, sandalye, muşta vs.) ile işlenmesi halinde yarı oranında artırım yapma yoluna gidilmesine ve devamında yine 3359 sayılı yasa uyarınca yine toplam cezada yarı oranında artırıma gidilmesine zemin hazırlayacaktır.
Yukarıda sağlık çalışanlarına karşı şiddetin cezası olarak belirttiğimiz yaralama suçunda suçun basit ve temel şekli örneklendirilmiştir. Mağdurda meydana gelecek yaralanmaların kemik, kırığı, yüzde sabit iz veya basit tıbbi müdahale ile giderilemeyecek ölçüde olması halinde çok daha ağır cezalarla karşılaşılmasının muhtemel olduğunu unutmamak gerekir.
Sağlık Çalışanlarına Karşı Görevi Yaptırmamak İçin Direnme Suçu ve Cezası
Sağlık çalışanlarına karşı şiddetin cezası kapsamında değerlendirilen bir başka durum ise görevi yaptırmamak için direnme suçudur. TCK 265/1 maddesine göre; Kamu görevlisinin görevini yapmasını engellenmesi amacıyla cebir veya tehdit kullanmak görevi yaptırmamak için direnme suçunu oluşturur. TCK 265/1 maddesinde suçun temel şekli düzenlenmişken TCK 265/2,3,4,5 maddelerinde suçun nitelikle ve daha ağır cezayı gerektiren halleri sıralanmıştır.
3359 sayılı yasanın Ek – 12 maddesinde yer alan hükme göre özel sağlık kuruluşlarında çalışan sağlık çalışanları da kamu görevlisi olarak kabul edilir. Bu nedenle yukarıda detaylarını belirtmiş olduğumuz tehdit suçu, hakaret suçu, kasten yaralama suçu ve görevi yaptırmamak için direnme suçunun kurumun statüsü fark etmeksizin sağlık çalışanlarına karşı işlenmesi halinde 5237 sayılı TCK’da tanımı yapılan “kamu görevlisi” dikkate alınarak ceza miktarı belirlenmektedir. Sağlık çalışanlarına şiddetin görevi yaptırmamak için direnme şeklinde vücut bulması halinde de yine fail ve failler hakkında verilecek olan cezalarda (TCK 265 ve devamı) yarı oranında artırım yapılmaktadır.
Sağlık Çalışanlarına Şiddetin Cezası Nasıl Belirlenir?
Fail hakkında sağlık çalışanlarına şiddetin cezası belirlenirken öncelikle failin şiddet unsuru içeren fiili ve sözlü davranışları tespit edilir. Genellikle sözlü şiddet olarak kabul ettiğimiz tehdit ve hakaret suçları ve sonrasında sağlık çalışanlarına yönelik fiziki şiddet olarak kabul ettiğimiz kasten yaralama ve görevi yaptırmamak için direnme suçları için; Türk Ceza Kanununda yer alan hükümlere göre ceza alt ve üst sınırları belirlenir. Türk Ceza Kanunu uyarınca belirlenen ceza miktarından sonra toplam ceza miktarında da 3359 sayılı yasanın Ek – 12 maddesi uyarınca yarı oranında artırım yapılma yoluna gidilir.
Hangi Suçlar Sağlık Çalışanlarına Şiddet Olarak Kabul Edilir?
Yukarıda da belirttiğimiz gibi sağlık çalışanlarına şiddetin cezası belirlenebilmesi için öncelikle failin fiili ve sözlü hareketinin Türk Ceza Kanununda yer alan karşılığının tespit edilmesi gerekir. Cezalandırmada temel yasa yine Türk Ceza Kanunumuzdur. Bu nedenle ceza miktarının tam olarak tespit edilebilmesi için ceza kanunumuzda yer alan suçun unsurları, nitelikli halleri, daha ağır cezayı gerektiren halleri bilinmesi gerekir. Bunun sağlık çalışanlarına şiddet olarak kabul edilen suçların detaylarını incelemenizde fayda vardır.
- Tehdit Suçu ve Cezası (TCK 106)
- Hakaret Suçu ve Cezası (TCK 125)
- Yaralama Suçu ve Cezası (TCK 86 – TCK 87)
- Görevi Yaptırmamak İçin Direnme Suçu ve Cezası (TCK 265)
3359 Sayılı Yasanın Ek 12 Maddesine Muhalefet Suçu Nedir?
3359 sayılı yasanın ek 12 maddesine muhalefet suçu adı altında bir suç tanımlaması yapılmamıştır. 3359 sayılı yasa “Sağlık Hizmetleri Temel Kanunudur.” Ancak bu yasa ile Türk Ceza Kanununda yer alan tehdit suçu, hakaret suçu, kasten yaralama suçu ve görevi yaptırmamak için direnme suçlarının bir veya bir kaçının sağlık çalışanlarına karşı işlenmesi halinde fail veya failler hakkında verilecek olan cezanın 1/2 yani yarı oranında arttırılmasını ifade eder.
Doktorla Kavga Etmenin Cezası Nedir?
Doktorla kavga etmenin cezasının belirlenebilmesi için öncelikle failin yani şüphelinin fiili veya sözlü hareketinin TCK’da hangi suç tanımına karşılık geldiğinin tespit edilmesi gerekir. Kavga etmek sadece tehdit ve hakaret şeklinde olabileceği gibi kasten yaralama veya görevi yaptırmamak için direnme gibi fiili hareketlerle de olabilir. Tüm durumlarda fail hakkındaki ceza miktarı öncelikle Türk Ceza Kanunu dikkate alınarak belirlenir ve sonrasında fail hakkında 3359 sayılı yasa gereği yarı oranında ceza artırımı yapılır.
Kamu Görevlisine Şiddetin Cezası Nedir?
3359 sayılı yasa gereği özel statüdeki sağlık kuruluşlarında çalışanlar da şiddete uğramaları halinde kamu görevlisi olarak kabul edilirler. Her kamu görevlisine şiddet tehdit, hakaret, görevi yaptırmamak için direnme veya kasten yaralama şeklinde kendisini gösterebilir. Her durumda fail hakkında verilecek olan ceza alt ve üst sınırları suçun türüne göre değişiklik gösterir.
Sağlık Çalışanına Hakaret Cezası
Hakaret suçunun temel şeklinde işlenmesi halinde Türk Ceza Kanunu uyarınca fail hakkında 3 ay ile 2 yıl arasında hapis cezası öngörülmüştür. Ancak suçun kamu görevlisine yani 3359 sayılı yasa da belirtildiği gibi sağlık çalışanlarına yönelik işlenmesi halinde ceza miktarı 1 yıldan az olamaz. Bu hususlar dikkate alınarak belirlenecek olan ceza miktarında yine 3359 sayılı yasa gereği yarı oranında artırım yapıldığında sağlık çalışanına hakaret cezasının en az 1 yıl 6 ay olduğunu söyleyebiliriz. Cezanın daha üst sınırdan verilmesi halinde ise yine sağlık çalışanına hakaret cezası da artacaktır.
Hastanede Beyaz Kod Cezası Nedir?
Beyaz kod hastanelerde ve diğer sağlık kuruluşlarında devam etmekte olan veya gerçekleşmesi muhtemel bir şiddet olayı nedeniyle yapılan bir uyarı sistemidir. Beyaz kod genellikle yukarıda detaylarını paylaştığımız sağlık çalışanlarına şiddet cezasına konu olabilecek davranışlar nedeniyle verilir. Bu konuda daha detaylı bilgi sahibi olmak isterseniz dilerseniz “Beyaz Kod Nedir” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
Sağlık Çalışanlarına Sözel Şiddet Cezası Nedir?
Sağlık çalışanlarına sözel şiddet genellikle tehdit ve hakaret şeklinde kendisini gösterir. Tehdit suçunun daha ağır cezayı ve nitelikli halleri haricinde temel şekli ile işlenmesi halinde fail hakkında 6 ay ile 2 yıl arasında hapis cezası düzenlenmiştir. Hakaret suçunun da daha ağır cezayı gerektiren halleri ve nitelikli halleri dışında işlenmesi halinde; TCK 125 maddesi uyarınca fail hakkında 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. Ancak her iki durumda da fail hakkında Türk Ceza Kanunu uyarınca ceza miktarı tespiti yapıldıktan sonra mağdurun sağlık çalışanı olması nedeniyle yarı oranında ceza artırımı yapılmaktadır.
Sağlık Çalışanlarına Şiddetin Cezası Ertelenir Mi?
3359 sayılı yasa ile yukarıda detaylarını paylaşmış olduğumuz sağlık çalışanlarına şiddetin cezası olarak kabul edilen sözlü ve fiili davranışlar nedeniyle verilecek olan cezalar yine aynı yasada yer alan hükümler gereğince ertelenmez. Türk Ceza Kanununun 51. Maddesinde yer alan hapis cezasının erteleme şartları oluşmuş olsa dahi 3359 sayılı yasa gereği fail hakkında verilecek olan hapis veya adli para cezaları ertelenmez.
