Boşanma sonrası çocuğun velayeti hakkında karar verilerken çocuğun üstün menfaati gözetilmektedir. Velayetin değiştirilmesi ise bu menfaatin çocuk aleyhine değişmesi durumlarında söz konusu olabilmektedir.
Bilindiği üzere evlilik birliği devam ettiği sürece çocuğun velayeti anne ve babaya ortak bir şekilde aittir. Boşanma davaları ile birlikte öncelikle çocuğun menfaati gözetilerek mahkeme hakimi çocuğun velayetinin anne veya babadan herhangi birisine verilmesi yönünde takdir yetkisini kullanabilmektedir. Mahkemece çocuğun menfaatini gözetirken sağlığı başta olmak üzere eğitim ve ahlak gibi durumları göz önüne almaktadır.
Hangi Durumlarda Velayet Değiştirilir?
Velayetin değiştirilmesi birçok duruma göre mümkündür. En sık karşılaşılan velayet değişikliği ise velayet sahibi anne veya babanın bir başkası ile evlenmesidir. Bunların haricinde velayet sahibinin vefat etmesi veya başka bir şehre taşınmasına bağlı olarak da gerçekleşebilir. Tüm bu durumları özetlemek gerekirse;
- Velayet hakkının kötüye kullanılması
- Çocuğun üstün menfaati şartlarının değişmesi
- Velayet sahibi eşin vefat etmesi
- Velayet sahibi eşin yeniden evlenmesi
- Çocukla kişisel ilişkinin kurulmasının engellenmesi
Velayet değişikliği davalarının dayandırılabileceği sebepler genel olarak bunlar ise de; Daha önce de belirttiğimiz gibi velayet konusunda her zaman çocuğun menfaati göz önüne alınmaktadır. Bu nedenle yukarıda belirtmiş olduğumuz nedenlerin varlığı kesin bir şekilde velayet değişikliği nedenlerinden değildir. Mahkemece yapılacak yargılama sonucunda bu sebepler ile birlikte çocuğun menfaati gözetilerek tekrar bir karar verilmektedir. Bu şekilde velayetin değiştirilmesi mümkün hale gelebilmektedir.
Velayetin Değiştirilmesini Kimler İsteyebilir?
Çoğunlukla velayetin değiştirilmesi davası velayet sahibi olmayan eş tarafından açılmaktadır. Ancak bazı durumlarda velayet sahibi eş de velayetin kendisinden alınmasını ve diğer eşe verilmesini talep edebilmektedir. Bazı durumlarda ise velayetin değiştirilmesi vasi ataması şeklinde gerçekleşmektedir. Yine çocuğun üstün menfaati velayetin anne veya babada kalmasına engel oluyor ise bu durumda vasi ataması yapılması mümkündür.
Velayetin Değiştirilmesi Davası Sonucu Nafaka Ödeme Yükümlülüğü
Çocuğun velayeti nedeniyle ödenen nafaka türü “iştirak nafakası” olarak adlandırılmaktadır. Bu nedenle velayetin değiştirilmesine karar verilmesi durumunda da yeni velayet sahibi eşin nafaka ödeme yükümlülüğü kaldırılabilir. Ancak bu durumda nafaka yetkisi elinden alınan eşin iştirak nafakası ödeme yükümlülüğü altına girmesi de olası bir durumdur.
Çocuk İsterse Velayet Değişir Mi?
Velayet davalarında çocuğun görüşüne sıkça başvurulan bir yöntemdir. Çoğunlukla 8 ve üzeri yaşta olan çocuklarda uzman pedagog / psikolog vasıtasıyla çocuğun görüşü alınmaktadır. Velayetin değiştirilmesi davalarında da gerek görüldüğü takdirde pedagog görüşüne başvurulması mümkündür. Ancak yine de çocuğun görüşü mahkemeyi bağlayan bir unsur değildir.
Çocuğun Velayetin Hangi Durumlarda Anneye Verilmez?
- Annenin yaşam tarzı genel ahlak kuralları ile bağdaşmıyor ise (hayasızca hayat sürme)
- Annenin sağlık durumu çocuğu bakacak kadar iyi olmaması halinde
- Herhangi bir sebepten dolayı annenin kısıtlanması halinde (tutuklanma, hüküm giyme veya fiil ehliyetini kaybetme)
- Çocuğun anne tarafından psikolojik veya fiziksel şiddete maruz kalması halinde
- Tekrar evlenme durumlarında
- Çocuğun bakılı ile annenin ilgilenmek istemediği durumlarda velayet hakkı babaya verilebilmektedir. Ayrıca sayılan bu durumlar velayetin değiştirilmesi nedeni olarak da ileri sürülmesi mümkündür.
Velayetin Değiştirilmesi Davasının Açılması
Aile hukukundan kaynaklanan birçok uyuşmazlıkta olduğu gibi velayet değişikliği davaları da aile mahkemesinde görülmektedir. Aile mahkemesi bulunmayan yerlerde ise bu görev Asliye Hukuk Mahkemelerindedir. Bu konuda herhangi bir süre ön görülmemiştir. Velayet değişikliği davaları yukarıda belirtmiş olduğumuz velayet değişikliği nedenlerinin öğrenilmesinden itibaren açılmasında fayda vardır.
Velayet Değişikliği Davalarında Yetkili Mahkeme
Velayet değişikliği davaları eşlerden herhangi birisinin ikamet etmiş olduğu yer aile mahkemesinde açılması mümkündür.
Sık Sorulan Sorular
Çocuk Velayeti Nasıl Değişir?
Çocuğun velayeti yukarıda belirtmiş olduğumuz velayet değişikliği nedenlerinden bir veya bir kaçına dayandırılarak görevli ve yetkili aile mahkemelerinde açılacak dava ile mümkündür.
Velayet Değiştirilebilir Mi?
Velayet sahibi olmayan eş tarafından veya bazı durumlarda velayet sahibi eş tarafından aile mahkemelerinde dava açmak yolu ile velayetin değiştirilmesi mümkündür.
Velayet Değişikliği Kaç Ay Sürer?
Bu konuda genel geçenli bir kural bulunmamaktadır. Çoğunlukla mahkemelerin iş yoğunluğuna göre değişmektedir. Buna rağmen ortalama bir süre belirtmek gerekirse davanın çekişmeleri olarak yürütülmesi halinde 3 ile 1 yıl arasında çekişmesiz olarak yürütülmesi durumlarında ise ortalama 6 ay içerisinde velayet değişikliği davaları sonuçlanabilmektedir.
