Velayeti annede olan çocuğun babaya gitmek istememesi hukuki açıdan çocuk ile kişisel ilişki kurulmasının engellenmesi sonucunu doğurabilecektir. Boşanma sonrasında çocuğun velayetinin anne veya babaya verilmesi halinde velayet sahibi olmayan eşin çocuk ile kişisel ilişki kurma hakkı vardır. Aile Mahkemesi tarafından velayet konusunda bir karar verilirken ayrıca velayet sahibi olmayan ebeveyn için çocuk ile kişisel ilişki kurması yönünde de bir karar verilir.
Bu kişisel ilişki kapsamında zaman zaman velayeti annede olan çocuğun babaya gitmek istememesi gibi durumlarla karşılaşmaktayız. Kişisel ilişki kurulmasının engellenmesi şeklinde yorumlanabilse de; Çocuğun baba ile veya velayet sahibi olmayan anne ile görüşmemek istememesinin farklı nedenleri bulunabilmektedir. Velayet görevini kötüye kullanmak veya çocuk ile kişisel ilişkinin engellenmesi gibi hukuki yaptırımlarla karşılaşmamak adına geciktirmeksizin bu konuda gerekli mercilere başvurmanızda yarar vardır.
Velayeti Annede Olan Çocuğun Babaya Gitmek İstememesinin Hukuki Niteliği
Velayet, çocuğun eğitim, sağlık, bakım ve gelişiminden sorumlu olan ebeveyn olarak tanımlanabilir. Elbette ki velayet sahibi olmak tek başına çocuk ile kişisel ilişki kurulmasının engellenmesine yeterli değildir. Dolayısıyla velayet sahibi olan anne ve baba mahkeme tarafından belirlenen gün ve sürelerde velayet sahibi olmayan eşin çocuk ile kişisel ilişki kurmasını sağlaması zorunludur.
Velayeti annede olan çocuğun babaya gitmek istememesinin altında farklı nedenlerde bulunabilse de; Bu durum sadece tek başına hukuki açıdan yeterli değildir. Çocuğun babaya gitmek istememesinin altında geçerli bir nedenin bulunup bulunmadığına da yine bu konuda görevli ve yetkili mahkeme olan Aile Mahkemesi karar verebilecektir.
Bu konuda mahkemece tekrar bir değerlendirmede bulunularak geçerli bir nedenin bulunması halinde çocuk ile kişisel ilişki hakkı konusunda yeniden bir düzenleme yapılabilecektir.
“Mahkeme boşanma yada ayrılığa karar verirken olanak bulunması halinde ana e babayı dinledikten sonra ve çocuk vesayet altında ise vasinin de vesayet makamının da düşüncesini aldıktan sonra, ana ve babanın haklarını ve çocuk ile olan kişisel ilişkilerini düzenler.” (TMK 182/1)
Çocuğun Babaya Gitmek İstememesinin Nedenleri
Velayeti annede olan çocuğun babaya gitmemek istememesinin farklı nedenleri bulunabilir. Bu konuda bir genelleme yapmak mümkün olmasa da uygulamada sıklıkla karşılaşılan nedenleri örnek olarak gösterebiliriz.
- Baba ile olan iletişim bozuklukları
- Baba ile yeteri kadar duygusal bağın kurulamamış olması
- Çocukta bulunan korku, kaygı ve güvensizlik duyguları
- Annenin bu konudaki olumsuz yönlendirmeleri
- Ergenlik döneminin vermiş olduğu diğer etkiler
- Çocuğun sosyal yaşam düzeninin bozulması
Vermiş olduğumuz bu örnekleri çoğaltmak mümkündür. Örneklerden de anlaşılacağı üzere bu nedenler genellikle çocuğun kendi kişisel düşüncelerine dayanmaktadır. Ancak annenin bu konuda yanlış veya babaya karşı olumsuz bir yönlendirmesi söz konusu olduğunun tespit edilmesi halinde mahkeme tarafından çocuğun velayeti konusunda yeniden bir değerlendirme yapılarak velayetin değiştirilmesine karar verilebilecektir.
Çocuk İle Kişisel İlişki Kurulmasında Annenin Sorumlulukları
Daha önce de belirttiğimi gibi velayet sahibi olmamak çocuk ile kişisel ilişki kurulmasına engel değildir. Velayet sahibi olan anne veya baba da bu konuda gerekli yükümlülüklerini yerine getirmelidir. Çocuğu babaya teslim etmekten kaçınmamak, kişisel ilişki günlerinde çocuğu babaya teslim etmek, çocuğun babaya gitmek istememesi halinde bunun nedenlerini araştırarak gerekli önlemleri almak velayet sahibi olan annenin yükümlülükleri arasında yer alır.
“Mahkeme, kararında kişisel ilişki düzenlemesinin gereklerinin yerine getirilmemesi halinde çocuğun menfaatine aykırı olmamak kaydıyla velayetin değiştirileceğini ihtar eder.” (TMK 182/2)
Kişisel İlişki Kurulmasının Engellenmesinin Hukuki Sonuçları
Velayeti annede olan çocuğun babaya gitmek istememesinin altında anneden kaynaklanan bir takım yönlendirmeler ve engellemeler bulunması halinde annenin aşağıdaki hukuku yaptırımlarla karşılaşması kuvvetle muhtemel bir durumdur.
- Kişisel ilişkinin icra yolu ile kurulması
- Anne hakkında disiplin hapsi
- Velayetin değiştirilmesi davası
- Anne aleyhine maddi manevi tazminat davası
Velayetin Değiştirilmesi Davası
Velayeti annede olan çocuğun babaya gitmek istememesinin anneden kaynaklanması halinde ilk olarak karşılaşacağımız hukuki durum velayetin değiştirilmesi davasıdır. Bu konuda bilgi sahibi olmamız büyük ölçüde takip etmemiz gereken hukuki yollar hakkında da bize yol gösterecektir.
Velayetin Değiştirilmesi Davası Hangi Hallerde Açılabilir?
Velayetin değiştirilmesi davasının hukuki dayanağını Türk Medeni Kanunumuzun 183 maddesi oluşturur. Burada kısmen velayet değişikliğine neden olabilecek durumlar belirtilmiş ise de; Tek tek bir sıralama yapılmamıştır. Velayet değişikliğine neden olabilecek durumlar daha çok bu konuda yerleşik içtihatlar doğrultusunda belirlenmiştir. Uygulamada sık karşılaştığımız velayet değişikliğine neden olabilecek durumları aşağıdaki gibi özetleyebiliriz.
- Velayet sahibi ebeveynin çocuğun bakım ve eğitimini ihmal etmesi
- Çocuğun psikolojik ya da fiziksel olarak istismara maruz kalması
- Alkol, uyuşturucu ya da kumar bağımlılığı
- Çocuğun kişisel gelişimini etkileyen yaşam tarzları
- Çocuk ile kişisel ilişki kurulmasının engellenmesi
- Çocuğun ihtiyaçlarının tam olarak karşılanmaması
Görüldüğü gibi velayet değişikliği davasının açılmasına sebep olan durumlar arasında “çocuk ile kişisel ilişki kurulmasının engellenmesi” durumu da vardır. Açılacak dava sonunda bu engellemenin anne tarafından kasıtlı olarak yapılması halinde mahkemece velayet değişikliğine karar verilebilir.
Velayet Değişikliği Davası Nasıl Açılır?
- Görevli mahkeme; Aile Mahkemesi
- Yetkili mahkeme; Çocuğun bulunduğu yer Aile Mahkemesi
- Dava zamanaşımı süresi; Herhangi bir zamanaşımı süresi yoktur
- Deliller; Bilirkişi (pedagog) raporları, hasta kayıtları, tanık beyanları, sosyal inceleme raporu v.s.
Dilerseniz bu konudaki daha detaylı bilgilere “Velayet Değişikliği Davası Nasıl Açılır?” başlıklı yazımızdan ulaşabilirsiniz.
Çocuk Teslimine Çocuğun Gitmek İstememesi Halinde Ne Yapılır?
Yukarıda da belirttiğimiz gibi velayeti annede olan çocuğun babaya gitmek istememesi halinde velayet değişikliği davası ile karşılaşmanız mümkün olabilmektedir. Bu gibi hukuki süreçlere zemin hazırlamamak adına çocuk teslimine çocuğun gitmek istememesi halinde bu durumu mutlaka tanık, kolluk veya sosyal incelemeci tarafından resmi olarak tutanak altına alınması ileride açılacak davalar için oldukça önemlidir.
Benzer sorunların sık sık yaşanması halinde geciktirilmeksizin bu konuda; Çocuk ile kişisel ilişkinin tekrar düzenlenmesi amacıyla dava açmasınız ve devamında bu konuda uzman bilirkişi raporu aldırmanız tavsiye olunur.
Sık Sorulan Sorular
Velayeti Babada Olan Çocuğun Annesinin Hakları
Velayet sahibi baba olmuş olsa dahi aynı şekilde çocuk ile kişisel ilişki kurma hakkı anneye de tanınmış bir haktır. Bu hak doğrultusunda anne mahkeme kararıyla belirlenmiş gün ve saatlerde çocuk ile görüşebilir. Ayrıca her ne kadar çocuğun velayeti babada olmuş olsa da; çocuğun önemli sağlık sorunları, eğitim durumu veya sosyal yaşamına ilişkin temel bilgilerden anne tamamen soyutlanamaz.
Velayeti Annede Olan Çocuğu Baba Şehir Dışına Çıkartabilir Mi?
Çocuk ile kişisel ilişki kurulmasına yönelik verilen karar da aksine bir hükme yer verilmediği sürece kural olarak velayeti annede olan çocuğu babasının şehir dışına çıkartması mümkün değildir. Öncelikle bunun için velayet sahibi olan annenin onay göstermesi gerekir. Buna bir aykırılık halinde velayet değişikliği davası açılabileceği gibi kişisel ilişkinin tekrar düzenlenmesi amacıyla da yeni bir dava açılması mümkündür.
Velayeti Annede Olan Çocuğun Babada Kalması
Hukuki açıdan velayeti annede olan çocuğun babada kalması fiilen velayet görevinin babaya devri sonuçları doğmaz. Annenin rıza göstermesi veya mahkemece bu yönde bir hüküm kurulması halinde çocuğun velayeti annede olmuş olsa dahi çocuğun babada kalmasında herhangi bir sakınca yoktur. Ancak bu durumun annenin kusur ve ihmallerinden kaynaklanması halinde velayet sahibi olmayan baba tarafından gerekçeli detaylı bir şeklide gösterilmek suretiyle velayet değişikliği davası açılabilir.
Velayeti Annede Olan Çocuğu Baba Almaz İse Ne Olur?
Çocuk ile kişisel ilişki kurulması yönünde zorlayıcı bir hüküm yoktur. Babanın kişisel ilişki günlerinde çocuğu almaması halinde herhangi bir hukuki yaptırımla karşılaşması söz konusu değildir. Ancak bu durumun çocukta bırakacağı olumsuz etkilerin de düşünülerek hareket edilmesi gerekir. Velayeti annede olan çocuğun babaya gitmek istememesi veya babanın çocuğun istemesine rağmen kişisel ilişki günlerinde çocuğu teslim alınmaması halinde bu durumun tutanak haline getirilmesi hukuki açıdan önemlidir.