Miras taksim sözleşmesi, miras bırakandan kalan malların bütün mirasçılar arasında nasıl, ne şekilde ve hangi oranlarda paylaşılacağı yönünde hazırlanan yazılı belgelerdir. Hukuki bir belge olması nedeniyle miras taksim sözleşmelerinin geçerli olması için bir takım unsurları barındırması gerekir.
Miras Taksim Sözleşmesi Nedir?
Miras bırakana ait mal varlığının yasal veya atanmış mirasçılar arasında nasıl paylaşacakları yönünde hazırlanmış tarafların özgür iradelerine dayalı yazılı belgelerdir.
Miras bırakanın ölmesi ile beraber miras bırakana ait bütün malvarlıkları tereke adı altında mirasçılara geçer. Bu şekilde mirasçılar arasında el mülkiyeti ilişkisi doğmuş olur. Kural olarak el birliği mülkiyetinde mirasçılar miras malları üzerindeki haklarını tek başlarına kullanmaları mümkün değildir. Bunun için mirasçıların miras taksim sözleşmesi gibi ortak uzlaşı yolu ile veya mirasçılar arasında açılacak ortaklığın giderilmesi davası gibi dava açmak yolu ile bu el birliği mülkiyetinin son bulması gerekir.
Yasal ve hukuki anlamda geçerli bir miras taksim sözleşmesi esasen mirasçıları uzun dava süreçlerinden kurtarmaktadır.
Miras Taksim Sözleşmesinin Hukuki Dayanağı
Hukuk sistemimizde sözleşme serbestisi ilkesi geçerlidir. Yasal gerekçelere dayalı her türlü sözleşme kabul edilebilir niteliktedir. Bu nedenle Türk Medeni Kanunumuz ya da diğer özel yasalarda miras taksim sözleşmesi şeklinde ayrıca bir düzenleme bulunmamaktadır. Buna karşın Türk Medeni Kanunumuzun 642. Maddesine göre;
“Mirasçılardan her biri, sözleşme veya kanun gereğince ortaklığı sürdürmekle yükümlü olmadıkça, her zaman mirasın paylaşılmasını isteyebilir.”
Bu yasal düzenleme karşısında miras taksim sözleşmesinin hukuki dayanağını Türk Medeni Kanunumuzun 642. Maddesi oluşturduğunu söyleyebiliriz. Mirasın paylaşılması ortaklığın giderilmesi veya diğer miras hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümü için farklı konularda yasal düzenlemeler mevcuttur.
Miras Taksim Sözleşmesi Nasıl Yapılır?
Miras taksim sözleşmesi geçerli olarak kabul edilebilmesi için yazılı şekil şartından başka aşağıdaki unsurları taşıması gerekir.
Yasal ve Atanmış Mirasçılar Arasında Yapılmalıdır
Kural olarak miras taksim sözleşmeleri yasal mirasçılar veya atanmış mirasçılar arasında yapılmaktadır. Bu kişiler dışında yapılan miras taksim sözleşmesi geçersizdir. Yasal mirasçılar alt soy, anne-baba ve eştir. Atanmış mirasçı ise vasiyetname veya harici bir miras sözleşmesi ile atanmış kişilerdir. Saklı pay sahibi mirasçılarda yine bu sözleşmede taraf olarak yer alabilir.
Tüm Mirasçıların Katılımı Şarttır
Miras taksim sözleşmelerinin yasal veya atanmış mirasçılar arasında yapılması yeterli değildir. Ayrıca bu sözleşmeye bütün mirasçıların katılım zorunludur. Herhangi bir mirasçının veya bir kaçının bu miras paylaşımına katılmaması yada onay vermemesi halinde sözleşme geçersiz olur. Ancak miras taksim sözleşmesinin kısmi olarak yapılması mümkündür. Bu durumda ise mirasçılar payları oranında yapılan kısımları için bağlayıcı olurlar. Sözleşmeye katılmayan mirasçının sahip olduğu yasal hakları aynen devam eder.
Miras Taksim Sözleşmesi Yazılı Olmalıdır
Miras taksim sözleşmelerinin en önemli şekil şartı yazılı olması gerektiğidir. Bu sözleşmelerde yazılı olma koşulunda başka herhangi bir şekil şartı aranmamaktadır. Ancak noter huzurunda bu sözleşmelerin yapılması hukuki açıdan daha sonra karşılaşılması muhtemel uyuşmazlıkların önüne geçebilmektedir. Bunun dışında miras taksim sözleşmesinde taşınmaz mal bulunması halinde mirasçılar arasında yapılan bu sözleşme daha sonra resmi senede dönüştürülmek suretiyle tapu kayıtlarında da aynı işlem yapılmalıdır.
Tarafların Özgür İradelerine Dayanmalıdır
Miras taksim sözleşmelerinin geçerliliği için en önemli koşul mirasçıların özgür iradelerine dayalı olmasıdır. Tehdit, hata veya hile unsurlarının varlığı sözleşmeyi geçersiz kılacağı gibi daha sonra iradeyi sakatlayan bu unsurlar yargı yerinde miras taksim sözleşmesinin iptalikonusu olabilecektir. Herhangi bir mirasçının bu şekilde miras paylaşımından daha az pay alması mümkündür. Bu durum zaman zaman hile, tehdit veya baskıya işaret olsa da mirasçının özgür iradesi söz konusu olması halinde bu şekilde düzenlenen sözleşmeler geçerlidir.
Miras Taksim Sözleşmesi Noterde Yapılmak Zorunda Mı?
Bu sözleşmelerin noterde yapılması gerektiği yönünde bir zorunluluk yoktur. Ancak diğer hukuki sözleşmelerde olduğu gibi bu sözleşmelerin de noter aracılığı ile düzenlenmesi tarafların haklarının korunması açısından avantajlar sağlar. Özellikle miras taksim sözleşmesi şartları arasında yer alan irade sakatlı noterlerde yapılan sözleşmelerde büyük ölçüde ortadan kalkmaktadır.
Taraflar noter aracılığı ile miras taksim sözleşmesi yapmak istemeleri halinde kendi hazırlamış oldukları sözleşmeleri onaylatmak şeklinde veya düzenleme şeklinde yapabileceklerdir. Nacak yukarıda da belirttiğimiz gibi miras taksim sözleşmesi taşınmaz devri özelliği taşıyor ise sadece sözleşme yapılması yeterli olmayıp ayrıca tapu müdürlüğünde de bu yönde resmi senet düzenlenmesi gerekir.
Miras Taksim Sözleşmesinin Avukat Aracılığı İle Hazırlanması
Bu tür sözleşmeler ile taraflar bir takım haklarından vazgeçip, bir takım kazanımlar elde edebilir. Bu nedenle hukuki açıdan önemli belgelerdir. Özellikle miras taksim sözleşmelerinin geçerlilik şartları konusunda yeterli hukuki bilgiye sahip avukat desteği ile düzenlenmesi sözleşmelerin geçerliliği açısından önemlidir. Buna karşın noter aracılığı ile düzenlenmesi zorunlu olmadığı gibi avukat eşliğinde düzenlenmesi de zorunlu değildir.
Miras Taksim sözleşmesi Düzenlenirken Sık Yapılan Hatalar
Miras taksim sözleşmelerinin en önemli özelliği miras paylaşımının dostane ve uzlaşı yolu ile en hızlı şekilde miras taksiminin yapılmasıdır. Herhangi bir hukuki eksiklik bu sözleşmelerin iptaline sebebiyet verebileceği gibi sözleşmelerin baştan itibaren geçersiz olduğu sonucu doğurur. Uygulamada sözleşmelerin geçerliliğini tehlikeye düşürebilecek ve sık yapılan hataları aşağıdaki gibi özetleyebiliriz.
Sözleşmede Belirsizlik
Miras taksim sözleşmesinde yer alan bütün hükümler herhangi bir kuşkuya yer vermeyecek şeklide açık ve anlaşılabilir şekilde yer almalıdır. Sözleşmelerin çelişkili olması daha sonra bu konuda baş gösterecek uyuşmazlıklara zemin hazırlayacak niteliktedir.
Saklı Payın İhlal Edilmesi
Miras taksim sözleşmesi düzenlenirken mirasçıların saklı paylarının gözetilmesi gerekir. Saklı payın zedelenmesi herhangi bir mirasçıya hiç veya çok az pay verilesi irade sakatlığına işaret olabileceği gibi saklı paya bir müdahale daha sonra açılacak tenkis davasının konusunda oluşturur bu sözleşmelerde mirasın eşit bir şekilde paylaştırılması zorunlu olmasa da bu eşitsizlik daha sonra sözleşmenin iptaline zemin hazırlayacak niteliktedir.
Mirasın Tümünün Paylaştırılmaması
Kural olarak mirasçılar ölenin malları üzerinde hak sahibi oldukları gibi borçlarından da reddi miras haricinde sorumlu tutulurlar. Mirasçılar arasında sadece mal paylaşımı yapılıp ölene ait borçlar konusunda bir paylaşım söz konusu olmaması halinde miras taksim sözleşmesigeçersiz olur. Tüm mirasın eksiksiz bir şekilde bu sözleşmede yer alıp taksim edilmesi en sağlıklı yoldur.
Yukarıda sıralamış olduğumuz bu unsurlar sözleşmelerin düzenlenmesinde sık yapılan hatalar olup ayrıca sözleşmelerin yazılı olmaması, tarih ve imzaların eksik olmaması gibi miras taksim sözleşmesi şartları gerçekleşmemesi de yapılan hatalar arasında yer alır.
Miras Taksim Sözleşmesi İptal Edilebilir Mi?
Miras taksim sözleşmelerinin iptali mümkündür. Bu sözleşmelerin yargı kararı ile iptal edilebilmesi veya bir hüküm ifade etmemesi için haklı ve yasal nedenlerin varlığı aranır. Genel olarak aşağıdaki gerekçelerle iptali mümkündür.
- İrade sakatlığı
- Bütün mirasçıların sözleşmeye katılmaması veya onay vermemesi
- Saklı pay ihlal edilerek düzenlenen sözleşmeler
- Yazılı şekil şartına uyulmaması
Miras Taksim Sözleşmesinin İptali Davası
Genellikle irade sakatlığı veya diğer şartların oluşmaması iddiası ile açılan davalardır. İrade sakatlığının öğrenilmesinden itibaren bu davaların 1 yıl içerisinde açılması gerekir. Sözleşmelerin iptali talebi ile açılacak olan dava Sulh Hukuk Mahkemelerinde görülerek karara bağlanır.
Tenkis Davası
Daha çok saklı payın zedelenmesi söz konusu olduğunda açılmaktadır. Tenkis davası ile sözleşme ile ihlal edilen saklı payın geri alınması miras taksim sözleşmesinin iptalisonucunu da doğuracaktır.
Tenkis davası miras hukuku alanında sık başvurulan bir hukuki yoldur. Bu konuda daha detaylı bilgi sahibi olmak için “Tenkis Davası Şartları, Zamanaşımı Süresi ve Yetkili Mahkeme” başlıklı yazımızı incelemenizi öneririz.
Tapu Tescil ve İptal Davası
Miras taksim sözleşmesi ile herhangi bir taşınmaz devri yapılmışsa bu sözleşmeye bağlı olarak gerçekleşen taşınmazın devri tapu tescil ve iptal davası ile iptali mümkündür.
Miras Taksim Sözleşmesi Örneği
MİRAS TAKSİM SÖZLEŞMESİ
Miras Bırakan : Miras Bırakanın Açık Kimlik Bilgileri
Vefat Tarihi : …
Sözleşme Tarihi : …
Sözleşme Yeri : …
Taraflar : 1- Mirasçı (1)
2- Mirasçı (2)
3- Mirasçı (3)
(Bütün Mirasçılar Eksiksiz Bir Şekilde Açık Kimlik Bilgileri İle Sözleşmede Yer Almalıdır.)
Sözleşmenin Konusu : Ölen …’a ait olan ve yukarıda açık kimlik bilgileri yazılı varislerin karşılıklı olarak anlaşmaları suretiyle hazırlanmış mal paylaşımı
Miras Paylaşımı :
- Taşınmazlar
—-
- Taşınırlar
—-
- Borçlar
—-
Açıklamalar :
- Yukarıda açık kimlikleri yazılı mirasçılar “miras paylaşımı” başlığı altında yer alan hususları özgür iradeleri ile herhangi bir baskı veya yönlendirmeye maruz kalmadan kabul edip imzalamışlardır.
- Bu sözleşmede yer alan mal paylaşımı hususunda mirasçılar başkaca bir hak ve iddiada bulunamayacaklardır.
- Taraflar yukarıda belirtilen mal paylaşımını oy birliği ile kabul etmişlerdir.
Mirasçı (1) Mirasçı (2) Mirasçı (3) Mirasçı (4)
İmza İmza İmza imza
Maktu olarak hazırlanmış her dilekçe veya sözleşme mevcut vakıalara doğrudan cevap vermesi mümkün olamayabilmektedir. Bu nedenle Her ne kadar miras taksim sözleşmesi örneği hazırlanmış ise de; hukuki destek alınarak bu sözleşmelerin düzenlenmesi daha sağlıklı olacaktır. Yukarıda hazırlamış olduğumuz örnek sözleşmenin tam olarak ihtiyacınıza karşılık vermesi mümkün değildir. Buna karşın gerekli uyarlamaları yaparak miras taksim sözleşmesi olarak kullanabilirsiniz.
Sık Sorulan Sorular
Muris Ölmeden Miras Taksim Sözleşmesi Yapılabilir Mi?
Miras taksim sözleşmeleri murisin ölümünden önce yapılması mümkün değildir. Muris hayatta iken yapılan benzer sözleşmeler miras taksim sözleşmesi niteliğini taşımaz. Muris hayatta iken yapılan mirasa ilişkin sözleşmeler sağlar arası tasarruf olarak kabul edilebilir. Buna karşın muris ölümünden sonra mallarının ne şekilde paylaşılacağını vasiyetname veya miras sözleşmesi gibi belgeler ile belirtmesi gerekir.
Dilerseniz bu konuda “Vasiyetname Nedir Nasıl Düzenlenir” başlıklı yazımızdan bilgi sahibi olabilirsiniz.
Miras Taksim Sözleşmesi Noterde Mi Yapılmalıdır?
Miras taksim sözleşmesinin geçerliliği için noterde yapılması zorunlu değildir. Miras taksim sözleşmesinin geçerliliği için kabul görmüş tek şekil şartı yazılı olması gerektiğidir. Yazılı olarak tüm mirasçıların katılımı ile yukarıda detaylarını belirttiğimiz diğer unsurları taşıyan tüm belgeler geçerli olarak kabul edilir. Ancak daha önce de belirttiğimiz gibi miras taksim sözleşmesi veya diğer sözleşmelerin noter aracılığı ile düzenlenmesi veya onaylanması ileride baş gösterebilecek uyuşmazlıkların da önüne geçer.
Bu durumun tek istisnası ise miras taksim sözleşmesi ile taşınmaz devri yapılması halinde bu durumun tapu müdürlüklerinde resmiyet kazanması için resmi senet hükmü taşıması diğer bir ifade ile noter tarafından düzenlenmesi gerekir. Bunun dışında düzenlenecek miras taksim sözleşmelerinin noter tarafından düzenlenmesi veya onaylanması zorunlu değildir.
Miras Taksim Sözleşmesinde Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?
Miras taksim sözleşmelerinde zamanaşımı süresi genellikle bu sözleşmelerin iptali söz konusu olduğunda gündeme gelir. Miras taksim sözleşmesinin irade sakatlığı nedeniyle iptali talep ediliyor ise bu durumun öğrenildikten sonra 1 yıl içinde iptal davası açılmalıdır. Her durumda ise miras taksim sözleşmesinin iptali murisin ölümünden itibaren 10 yıl geçmesi ile zamanaşımına uğrar.
Miras Taksim Sözleşmesi Arabuluculuk İle Yapılır Mı?
Farklı miras hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıklarda arabuluculuk müessesine başvuru zorunlu olsa da; Miras taksim sözleşmesi arabuluculuk ile yapılması gerektiği yönünde bir zorunluluk yoktur. Ancak arabulucular genellikle hukukçu avukat olmaları ve bu konuda daha deneyimle ve bilgi sahibi olmaları nedeniyle arabulucu görüşmeleri ile hazırlanan miras taksim sözleşmeleri daha etkili olacaktır. Ancak bu yönde bir zorunluluk yoktur.
İntikalden Sonra Miras Taksim Sözleşmesi Yapılır Mı?
Miras bırakanın ölümünden sonra yapılacak olan intikal işleminden sonra miras taksim sözleşmesi yapılması mümkündür. İntikal işlemi hukuki açıdan miras bırakana ait malların mirasçıların adına tescillenmesini sağlar. Taraflar intikal işleminin yapılmasından sonra yukarıda detaylarını vermiş olduğumuz özelliklere bağlı olarak, intikalde belirtilen hisse ve oranların kimlere ait olacağı yönünde sözleşme yapabilirler.
Miras Taksim Sözleşmesi Bozulur Mu?
Miras taksim sözleşmesinin yasal ve geçerli nedenlerle bozulması veya yargı yerinde açılacak olan davalar ile geçersiz sayılması mümkündür. Sözleşmenin bozulma nedenine göre bu davalar miras taksim sözleşmesi iptali davası, tenkis davası veya tapu iptal ve tescil davası şeklinde olabilmektedir.
