Özellikle boşanma davalarında çocuğun velayeti konusunda bir karar verilirken “çocuğun üstün menfaati” gözetilmek zorundadır. Bu da çocuğun velayetinin anne veya babaya verileceği konusunda belirleyici bir kriterdir. Bazı durularda çocuğun üstün menfaati çocuğun velayetini anneye verilmesini yönünde olsa da bu her zaman mümkün değildir. Peki çocuğun velayeti hangi durumlarda anneye verilmez? Bu konuda en belirleyici durum daha önce de belirttiğiz gibi çocuğun üstün menfaatidir.
Bu nedenle bu konuya bir açıklık getirmemiz büyük ölçüde çocuğun velayeti hangi durumlarda anneye verilemeyeceği konusunda belirleyici olacaktır. Dilerseniz öncelikle Türk Medeni Kanunu çerçevesinde çocuğun üstün menfaati konusunda durarak yazımıza başlayalım.
Çocuğun Üstün Menfaati Nedir?
Boşanma davalarında çocuğun üstün menfaatinin gözetilmesi gerektiği sade Türk Hukuk Sistemimizde benimsenmiş bir görüş değil, adeta uluslararası bir hukuk kuralı haline gelmiştir.
Genel olarak çocuğun duygusal ve zihinsel gelişimi başta olmak üzere, fiziksel ve sosyal hatta ahlaki gelişimi için en ideal koşulların belirlenmesi çocuğun üstün menfaati olarak kabul edilir.
Bu durumun iç hukukumuzda birçok yasal dayanağı olduğu gibi Birleşmiş Milletler çocuk haklarına dair sözleşme gibi uluslararası dayanakları da vardır.
Bir Hakim Çocuğun Velayetine Karar Verirken En Çok Neye Dikkat Eder?
Çocuğun velayeti konusunda karar vermekte yetkili mahkeme Aile Mahkemesi hakimliğindir. Çocuğun velayeti konusunda hakim karar verirken dikkat etmesi gereken en önemli husus yukarıda da belirttiğimiz gibi çocuğun üstün menfaatidir. Genel geçerli bir kural olmamakla beraber çocuğun menfaati konusunda mahkeme hakimi aşağıdaki hususları dikkate alması gerekmektedir.
- Çocuğun fiziksel ve ruhsal gelişimi
- Çocuğun eğitim ve bakım ihtiyaçları
- Bu konuda çocuğun düşüncesi
- Çocuğun yaşı ve olgunluk seviyesi
- Eğitim ve sağlık ihtiyaçları
- Aile içi ilişkiler
- Çocuğun şiddete maruz kalma ihtimali
- Çocuğun risk durumu (şiddet, istismar ve ihmal durumları vs.)
Yukarıda sıralamış olduğumuz tüm bu durumlar ile benzer durumlar çocuğun velayeti hangi durumlarda anneye verilmez konusunda belirleyici birer unsurdur. Mahkeme hakimi tarafından tüm bu durumlar ve benzer durumlar öncelikle tek tek değerlendirilerek sonrasında tüm durumların birlikte değerlendirilmesi soncu çocuğun velayeti konusunda bir karar verilmektedir.
Çocuğun Velayeti Hangi Durumlarda Anneye Verilmez?
Görüldüğü gibi çocuğun velayetinin hangi durumlarda anneye verilemeyeceği veya babanın hangi durumlarda çocuğun velayetini alacağı konusunda tek tek bir sıralama yapılmamıştır. Genellikle bu durumlar yukarıda belirtmiş olduğumuz çocuğun üstün menfaati doğrultusunda yerel mahkemeler ve Yargıtay içtihatları doğrultusunda belirlenmiştir.
Bu nedenle çocuğun velayeti hangi durumlarda anneye verilmez konusunda bir değerlendirme yapılırken yargı kararlarını dikkate almamız bir zorunluluktur. Yüksek yargı organları ile yerel mahkemelerin benimsemiş olduğu ortak görüşe göre aşağıdaki durumlarda çocuğun velayeti anneye verilmez.
Annenin Yaşam Tarzı
Çocuğun velayetinin anneye verilemeyeceği konusunda en belirleyici özellik annenin yaşam tarzıdır. Çocuğun ruhsal ve bedensel gelişimine etki edebilecek hür türlü olumsuz davranış annenin yaşam tarzına örnek gösterilebilir. Annenin sık sık partner değiştirmesi, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı veya kumar bağımlılığı gibi kriterler bu kapsamda değerlendirilmektedir.
Annenin Çocuğa Karşı Bakım Yükümlülükleri
Velayetin belirlenmesinde esasen en belirleyici özellik çocuğa karşı bakım yükümlülüklerin eksiksiz ve tam olarak yerine getirilip getirilemeyeceğidir. Bu bakım yükümlülükleri sadece beslenme konusunda olmayıp, ayrıca eğitim ve sağlık giderlerinin eksiksiz ve tam bir şekilde yerine getirilip getirilmediği gibi farklı birçok unsuru barındırmaktadır..
Annenin Baba İle Görüşmesinin Engellenmesi
Çocuğun özellikle ruhsal gelişiminde anne ve babaya eşit mesafede bulunması önemlidir. Boşanma sonrasında baba ve anne ile yeteri kadar şahsi münasebetin kurulması çocuk için önemlidir. Anne tarafından daha önce verilmiş bir mahkeme kararı bulunmasına rağmen baba ile görüşmesinin engellenmesi yönündeki fiiller nedeniyle daha önce annede olan velayetin babaya verilmesi yönünde değiştirilmesi, hatta velayetin anneden alınarak babaya verilmesine neden olabilecek davranışlardır.
Annenin Psikolojik Rahatsızlıkları
Takdir edebileceğiniz gibi annenin herhangi bir konuda psikolojik rahatsızlıkları çocuğun gelişimini olumsuz yönde etkileyebilecektir. Bu durumda çocuğun güvenli bir ortamda yetişmesine imkan tanımayacaktır. Annenin bu şekildeki rahatsızlıkları çocuğun velayetinin anneye verilmesini engelleyeceği gibi, daha önce verilmiş olan velayetin de velayet değişikliği davaları ile anneden alınarak babaya verilmesine zemin hazırlayacak bir durumdur.
Annenin Yeni Evliliği
Her durumda söz konusu olmasa da annenin boşanmadan sonraki evliliği, sıklıkla çocuğu psikolojik olarak olumsuz etkilemektedir. Üvey babanın varlığı çocuğu psikolojik olarak olumsuz etkilediği yönünde bir görüş bildirilmesi halinde çocuğun velayetinin babaya verilmesi veya daha önce anneye verilen çocuğun velayetinin yeniden evlilik nedeniyle babaya verilmesi yönünde bir değişiklik yapılması muhtemel bir durumdur.
Görüldüğü gibi çocuğun velayeti hangi durumlarda anneye verilmez konusunda verdiğimiz örnekleri çoğaltmak mümkündür. Tüm bu nedenlerin altında yatan ortak görüş ise yine çocuğun üstün menfaatidir.
Baba Hangi Durumlarda Çocuğun Velayetini Alır?
Yukarıda sıralamış olduğumuz çocuğun velayeti hangi durumlarda anneye verilmezdurumlarının varlığı doğrudan çocuğun velayetinin babaya verileceği sonucunu doğurmaz.
Mahkeme hakimi tarafından gerektiğinde bu konuda uzman görüşü alınabilmektedir. Yapılan uzman görüşmelerinde yukarıda sıralamış olduğumuz durumların çocuk için olumsuz teşkil ettiği yönünde görüş bildirilmesi veya mahkeme hakeminin bu konuda takdir yetkisini kullanması halinde çocuğun velayeti babaya verilebilir.
Annenin veya babanın eşit bir şekilde çocuğa karşı bakım yükümlülüklerini yerine getiremeyecekleri konusunda bir görüş bildirilmesi halinde ise; Sosyal hizmetler devreye girmektedir.
Sık Sorulan Sorular
Geliri Olmayan Anneye Velayet Verilir Mi?
Geliri olmayan anneye velayet verilmesi konusunda hukuki bir engel yoktur. Ancak yukarıda da belirttiğimiz gibi çocuğun üstün menfaati gereği eğitim ve öğretiminin baba tarafından daha etkin ve yeterli bir şekilde yerine getirilebileceği konusunda kanaat uyanması halinde geliri olman anneye velayet verilemeyeceği sonucunu doğurabilir. Ancak bu genel geçerli bir kural olmayıp, özellikle iştirak nafakası gibi yaptırımlarla bu eksiklik yerine getirilmesi halinde geliri olmayan anneye de velayetin verilmesi mümkündür.
Velayet Davası Kaç Celsede Biter?
Yukarıda belirtmiş olduğumuz durumların kanıtlanması, tanıkların dinlenmesi veya pedagog görüşlerinin alınması gibi durumlara göre velayet davalarının ne kadar sürede neticelendirileceği değişiklik gösterir. Ancak tecrübelerimize dayanarak bu tür davaların 2- 6 ay içerisinde neticelendirildiğini söyleyebiliriz.
Evi Terk Eden Anneye Velayet Verilir Mi?
Geliri olmayan anneye velayet verilmesinin önünde bir engel olmadığı gibi evi terk eden anneye de velayet verilmesinin önünde bir engel yoktur. Ancak özellikle terk nedeninin geçerli bir nedene dayandırılması bu konuda belirleyici bir unsurdur. Annenin keyfi bir şekilde çocuğun bakımını göz ardı ederek evi terk etmesi ileride benzer davranışlarla bulunması ihtimaline karşı olumsuz bir davranış olarak nitelendirilmektedir.
Zina Yapan Kadına Çocuğun Velayeti Verilir Mi?
Zina bir çeşit sadakat yükümlülüğünün ihlalidir. Bu sadakat yükümlülüğü sadece eşi karşı olduğundan zina yapan kadına çocuğun velayetinin verilmesini engelleyecek bir düzenleme de yoktur. Önemli olan bu evlilik dışı birlikteliğin çocuğun psikolojini olumsuz bir şekilde etkileyip etkilemediğidir.
Eve Gelen Pedagog Nelere Dikkat Eder?
Nasıl ki mahkeme hakim tarafından velayet konusunda bir karar verilirken çocuğun üstün menfaati gözetilmesi zorunlu ise; Bu konuda uzman olan pedagogların da kararlarında bu menfaati dikkate almaları zorunludur. Çocuğun aile içi ilişkileri, odası veya eğitim almış olduğu kurumlar gibi birçok kriter pedagogların inceleme konusu olabilmektedir.
Aldatmada Çocuğun Velayeti Kim Verilir?
Her ne kadar aldatma eşler arasındaki sadakat yükümlülüğünün ihlali olarak görülse de; Çocuğun velayetine de kısmen etki eder. Sadakat yükümlülüğünü ihlal eden eşin çocuğun bakım ve gözetimini de ihmal edeceği sıklıkla düşünüldüğünden genellikle aldatan eşe velayet verilmesi konusunda sıcak bakılmaz ancak bu durum da genel geçerli bir kural olmayıp istisnaları mevcuttur.
4 Yaşındaki Çocuğun Velayeti Kime Verilir?
4 yaşındaki çocuk genellikle anne ilgisine muhtaç olan yaş grupları içerisinde yer alır. Elbette ki bu durum 4 yaşındaki çocuğun velayetinin anneye verilmesi zorunluluğunu doğurmaz. Ancak yukarıda belirtmiş olduğumuz çocuğun üstün menfaati gözetilirken bu durum ayrıca dikkate alınmaktadır. Uygulamada özel ve çocuğun velayeti hangi durumlarda anneye verilmez başlığı altında belirtmiş olduğumuz durumları varlığı söz konusu olmaması halinde genellikle çocuğun velayetinin anneye verilmesi yönünde olduğu şeklindedir.
Anneye Hangi Durumlarda Velayet Verilmez (Özet)
Yukarıda yapmış olduğumuz açıklamalardan da anlaşılacağı üzere çocuğun velayeti hangi durumlarda anneye verilmez konusunda tek tek bir sıralama yapmak oldukça zordur. Bu konuda karar çocuğun ütün menfaati gözetilerek mahkeme hakiminin takdirine bırakılmıştır. Mahkemece gerektiğinde bu konuda pedagog gibi uzman görüşü alınabilir. Ancak buna rağmen yine mahkeme kararında bu pedagog görüşüne bağlı değildir.
