Mirastan feragat, varis açısından benzer sonuçları doğursa da reddi mirastan farklı bir hukuki işlemdir. En kısa şekilde; Kişinin sahip olduğu mirastan kendi özgür iradesi doğrultusunda vazgeçmesi mirastan feragat olarak tanımlanır. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunumuzun 528. Maddesinde yer alan hükümlere göre; Miras bırakan herhangi bir karşılık sağlamadan ya da karşılık sağlayarak herhangi bir mirasçısı ile mirastan feragat sözleşmesi yapabilirler.
Benzer kavramlar olması nedeniyle reddi miras ile mirastan feragat arasındaki farklara değinerek yazımıza başlamayı uygun görüyoruz.
Reddi Miras ve Mirastan Feragat Farkları
- Reddi miras, miras bırakanın ölümünden sonra gerçekleştirilmesi mümkündür. Buna karşın feragat işlemi ancak miras bırakan hayatta iken gerçekleştirilebilir.
- Mirasın reddi tek taraflı bir hukuki işlem iken, feragat miras bırakan ve varis olmak üzere iki taraflı bir hukuki işlemdir.
- Reddi miras konusunda Sulh Hukuk Mahkemesi yetkili iken, feragat sözleşmesi yazılı şekilde noter aracılığı ile yapılabilir.
- Reddi miras süresi ölümün gerçekleşmesi veya varis olunduğunun anlaşılmasından itibaren 3 ay içinde gerçekleştirilmesi gereken bir hukuki yoldur. Feragat için ise herhangi bir süre kısıtlaması yoktur. Miras bırakan hayatta iken her zaman yapılabilir.
- Sonuçları bakımından reddi miras halinde mirasçılık sıfatı sona ererken feragat durumunda hiç mirasçı olmamış gibi sonuçlar doğar.
- Reddi miras halinde mirasın alt soya geçmesi mümkündür. Ancak mirastan feragat durumunda taraflar arasında aksine bir anlaşma yoksa miras alt soya geçmez.
Mirastan Feragat Sözleşmesi
Yukarıda da belirttiğimiz gibi reddi miras Sulh Hukuk Mahkemesinde yapılırken, mirastan feragat sözleşmesi noter aracılığı ile yapılması mümkün olan bir hukuki işlemdir. Karşılıklı (ivazlı) veya karşılıksız (ivazsız) olmak üzere 2 farklı şekilde mirastan feragat sözleşmesi düzenlenebilir.
Her iki durumda hukuki bir sözleşme niteliğinde olması nedeniyle gerekli hukuki desteklerin alınarak bu sözleşmelerin düzenlenmesi gerekir. Yine bu sözleşmelerin noter aracılığı ile düzenlenmiş olması en önemli şekil şartıdır.
İvazlı Mirastan Feragat Sözleşmesi
İvazlı mirastan feragat sözleşmesi bir karşılık alınarak gerçekleşen feragat işlemlerinde söz konusudur. Buradaki karşılık para olabileceği gibi taşınır veya taşınmaz mal olarak da olabilir. Noter tarafından onaylanmayan veya doğrudan noterde düzenlenmeyen bu sözleşmelere bağlı olarak uyuşmazlık halinde sözleşmenin geçerliliği söz konusu olmamaktadır.
Örnek; Tarımsal faaliyetlerde uğraşan ve tarım arazisi bulunan Metin Bey uzun yıllar boyunca oğlu olan Çeten’e bu tarımsal faaliyetlerden elde etmiş olduğu gelirlerden maddi destek sağlamıştır. Metin bey oğlu olan Çetin’e bu süre zarfında bulunduğu maddi desteğin ölümdün sonra gerçekleşen miras paylaşımında adaletsiz olacağını düşünmektedir.
Ölümündeki sonraki miras paylaşımındaki adaletsizliğin önüne geçmek için oğlu ile aralarında yapmış oldukları feragat sözleşmesi ivazlı mirastan feragat sözleşmesine örnek teşkil eder. Buradaki ivaz Çetin Bey’in daha önce miras bırakından almış olduğu maddi destektir. Bu şekilde noterde sözleşme düzenlenirken daha önce almış olduğu destekler karşılık olarak gösterilir.
İvazsız Mirastan Feragat Sözleşmesi
Miras bırakanın ve mirasçı arasında herhangi bir karşılık olmaksızın düzenlenen sözleşmeler ivazsız feragat sözleşmesi olarak adlandırılır.
Örnek; Türkiye’de yaşayan Filiz hanımın Gamze, Mehmet ve Zeynep adında 3 çocuğu vardır. Çocuklarından Zeynep uzun yıllardır yurt dışında yaşamakta olması nedeniyle ailesi ve diğer kardeşleri ile aile bağları büyük ölçüde kopmuştur. Zeynep hanım da annesinin ölümünden sonra herhangi bir miras talebinde bulunmadığını açıkta beyan etmesi halinde bu durumun noter aracılığıyla sözleşmeye bağlanması ivazsız mirastan feragat sözleşmesine bir örnek teşkil eder.
Mirastan Feragat Sözleşmesi Nasıl Yapılır?
Bu tür sözleşmelerin sadece yazılı olarak yapılması yeterli olmayıp, ayrıca noter huzurunda yapılması zorunludur. Ayrıca gerek miras bırakan gerekse mirasçının sözleşmenin düzenlendiği sırada ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmaları gerekir. Uygulamada sıklıkla sözlü olarak yapılan sözleşmelerin ve noter aracılığı ile yapılmayan sözleşmelerin uyuşmazlık konusu yapıldığı görülmektedir. Yüksek yargı organları ile yerel mahkemelerin bu konuda varmış oldukları ortak görüş ise sözlü veya noter aracılığı ile yapılmayan sözleşmelerin geçersiz olduğu yönündedir.
Kardeşler Arasında Mirastan Feragat Olur Mu?
Türk Medeni Kanunumuzun 528. Maddesi;
“Miras bırakan, bir mirasçısı ile karşılıksız veya bir karşılık sağlanarak mirastan feragat sözleşmesi yapabilir.”
Şeklindedir. Görüldüğü gibi bu tür feragatler sadece miras bırakan ve mirasçı arasında yapılması mümkün olan bir hukuki işlemdir. Bu nedenle kardeşler arasında bu yönde bir feragat işleminin yapılması mümkün değildir.
Mirastan Feragatin Sonuçları
Mirastan feragatin özellikle mirasçı yani feragat eden kişi ve alt soyları için önemli sonuçları vardır. Genel hatları ile bu hukuki sonuçları aşağıdaki gibi özetleyebiliriz.
- Mirasçılık sıfatı kaybedilir; Usulünce yapılmış bir feragat işleminden sonra miras bırakanının ölümünden sonra mirasçının miras hakkı sona erer.
- Feragat işlemi saklı payı kapsar; Mirasçı feragat etmesi halinde bu feragate saklı payı da dahildir. Bu nedenle ileride bir tenkis davasının açılması halinde bu sebeple reddedilmesi kuvvetle muhtemeldir.
- Altsoyun durumu; Türk Medeni Kanunumuzun 528. Maddesinin 3. Cümlesi; “Bir karşılık sağlanarak gerçekleşen mirastan feragat, aksi yönde bir hüküm öngörülmedikçe feragat edenin alt soyu içinde aynı sonuçları doğurur” Şeklinde olup, mirasçının özellikle ivazlı mirastan feragat sözleşmesi ile feragat etmesi kendi alt soyunu da kapsayacaktır.
- Feragat edilen payın akıbeti; Mirasçının feragat etmiş olması, hiç mirasçı olmamış gibi sonuç doğuracağından miras payları buna göre belirlenir. Diğer bir ifade ile feragat eden mirasçının payları da diğer mirasçılara pay edilir.
Mirastan Feragat Sözleşmesi İptal Edilebilir Mi?
Mirastan feragat sözleşmesinin iptali mümkündür. Genel olarak iki farklı şekilde bu sözleşmeler iptal edilebilir. Bu feragat sözleşmelerinin iptal edilmesi amacıyla takip edilmesi gereken hukuki yollar ise aşağıdaki gibidir.
Karşılıklı Yeni Bir Sözleşme İle Mirastan Feragat Sözleşmesinin İptali
Nasıl ki feragat işlemi tek taraflı olmayıp, karşılıklı olarak gerçekleşen bir hukuki işlem ise; Bu feragatin iptal edilmesi, değiştirilesi veya yeniden düzenlenmesi de yine karşılıklı olarak mümkündür.
Elbette ki bunun için öncelcikle her iki tarafında hayatta olması ve yine ayrıt edebilme gücüne sahip olmaları gerekir. Daha önce düzenlenen feragat sözleşmesi noter aracılığı ile yapılması zorunlu olduğu gibi iptali yönünde yapılacak yeni sözleşmenin de yine noter aracılığı ile yapılması zorunludur. Bu durum daha çok feragat sözleşmesinin kaldırılması olarak da bilinir.
Mirastan Feragat Sözleşmesinin İptali Davası
Mirastan feragat sözleşmesinin iptali için ikinci bir hukuki yol ise “iptal davasıdır.” Genellikle miras bırakanın ölümünden sonra başvurulan bir hukuki yoldur. Bizzat feragat edenin kendisi tarafından açılması mümkün olduğu gibi; Gerekli koşulların oluşması halinde diğer bir ifade ile feragat işlemi alt soyu da kapsıyorsa, alt soy tarafından da bu dava açılabilir.
Mirastan Feragat Sözleşmesinin İptali Davasının Gerekçeleri
Genellikle bu amaçla açılan iptal davalarında aşağıdaki gerekçelerin bir veya bir kaçı ileri sürülmektedir.
İvazlı feragatte karşılığın verilmemesi; Yukarıda yapmış olduğumuz açıklamalardan da anlaşılacağı üzere ivazlı (karşılıklı) mirastan feragat sözleşmesi, mirasçı miras bırakandan bir karşılık almış veya bu yönde bir taahhütte istinaden düzenlenir. Mirasçının vaat edilen karşılığın kendisine ödenmediğini / verilmediğini iddia ederek iptal davası açabilir.
İrade sakatlığı; yazımızın başında da belirttiğimiz gibi feragat sözleşmeleri tarafların özgür ve hür iradeleri ile düzenlenir. Sonradan aksi yönde bir hile, aldatma veya zorlama gerçekleştiğinin anlaşılması bu hukuki işlemi sakatlayacak niteliktedir. Bu nedenle bu durum da iptal davasına konu edilebilir.
Şekil Eksikliği; Sık sık belirttiğimiz gibi ivazlı veya ivazsız fark etmeksizin bu sözleşmeler noter aracılığı ile gerçekleşir. Bu şekil şartına uyulmaksızın düzenlenen feragatler ileride iptal davasına konu olabilir.
Kamu düzenine aykırılık nedeniyle; mirastan feragat sözleşmesinin mirastan pay alınmasının önlenmesi veya diğer ahlaki değerlerle bağdaşmayacak şekilde yapılmaması gerekir. Bu durum mirasçının iradesini sakatlayan bir durum olduğu kadar kamu düzenine de aykırılık teşkil eder.
Mirastan Feragat Sözleşmesinin İptali Davası Nasıl Açılır?
Yukarıda sıralamış olduğumuz ve sözleşmesinin geçerliliğini sakatlayacak durumların varlığı halinde mirasçı bu durumu öğrendikten sonra başlamak üzere 1 (bir) yıl içerisinde söz konusu davayı açmalıdır. Mirastan feragat sözleşmesinin iptali davası zamanaşımı süresi 1 yıldır. Ancak yukarıda belirtmiş olduğumuz “genel ahlaka ve kamu düzenine aykırılık” söz konusu olduğunda herhangi bir zamanaşımı süresi söz konusu değildir.
Bu konudaki görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise miras bırakanın ölümünden önce son olarak ikamet etmiş olduğu yer mahkemesidir. Dilerseniz bu konuda yazımızın sonunda paylaşacağımız mirastan feragat sözleşmesinin iptali dava dilekçesi örneğinden faydalanabilirsiniz.
Sık Sorulan Sorular
Muris Öldükten Sonra Mirastan Feragat Mümkün Müdür?
Mirasından feragat edecek kişi ile miras bırakan arasında karşılıklı olarak düzenlenen bir sözleşme olması nedeniyle murisin ölümünden sonra bu yönde bir feragat işleminin gerçekleştirilmesi mümkün değildir. Muris öldükten sonra mirastan pay almak istemeyen mirasçı ölümün gerçekleşmesinden sonra 3 ay veya mirasçı olduğunu öğrendikten sonra 3 ay içerisinde reddi miras talebinde bulunabilir.
Tek Taraflı Mirastan Feragat Yapılabilir Mi?
Hayır. Mirastan feragat sözleşmeleri, miras bırakan ve mirasçı arasında düzenlenen bir sözleşmedir. Bu nedenle tek taraflı şekilde bu şekilde bir feragat işlemi mümkün değildir. Ancak miras bırakanının ölümünden sonra, mirastan pay almak istemeyen mirasçı yasal süreler içerisinde reddi miras hakkını kullanabilir.
Mirastan Feragat Edenin Payı Ne Olur?
Yukarıda sıralamış olduğumuz usul ve esaslara göre düzenlenmiş geçerli bir mirastan feragat sözleşmesi sonrasında, feragat eden mirasçı hukuki açıdan baştan itibaren mirasçı olmamış gibi sayılır. Bu nedenle miras paylaşımında feragat eden miras paylaşımının dışında tutularak diğer yasal prosedürler dikkate alınarak diğer mirasçılar arasında mal paylaşımı yapılır. Yani feragat eden mirasçının payı da diğer mirasçılar tarafından paylaşılacağı sonucu çıkabilir.
Mirasın Reddi İle Mirastan Feragat Aynı Şey Midir?
Hayır. Her iki hukuki işlemde birbirinden farklıdır. Bu konuda yukarıda reddi miras ile mirastan feragat farkı başlığı altında detaylı olarak değindiğimiz farklar vardır. En belirgin farkları ise feragat miras bırakan ile mirasçı arasında karşılıklı olarak yapılmakta iken, reddi miras tek taraflı yapılan bir hukuki işlemdir.
İvazlı Feragatte Vaat Edilen Karşılık Ödenmezse Ne Olur?
Yukarıda da belirttiğimiz gibi bu durum mirastan feragat sözleşmesinin iptali davasına konu edilebilecektir. Mirasçı vaat edilen para veya mallarının kendisine verilmediğini diğer bir ifade ile karşılığının ödenmediğini iddia ederek feragat sözleşmesinin iptalini isteyebilir.
Mirastan Feragat Sözleşmesi Tek Taraflı İptal Edilebilir Mi?
Hayır. Mirastan feragat sözleşmelerinin tek taraflı şekilde düzenlenmesi mümkün olmadığı gibi iptali de yine tek taraflı mümkün değildir. Sözleşmeyi düzenleyen taraflar yeni bir sözleşme ile bu sözleşmeyi geçersiz kılacak şekilde yine noter aracılığı ile sözleşme yapabilirler. Miras hukukunda benzer sonuçları doğuran tek taraflı olarak yapılması mümkün olan hukuki işlem genellikle reddi mirastır.
Mirastan Feragat Sözleşmesinin İptali İçin Dava Dilekçesi Örneği
… ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ’NE
Davacı : Adı, soy adı ve açık kimlik bilgileri
Tc Kimlik No : …
Adres : …
Davalı : Gerek görülmesi halinde diğer yasal mirasçılar davalı olarak gösterilebilir
Dava Konusu : … Noterliğinin … tarih ve … numaralı mirastan feragat sözleşmesinin iptali talebi
AÇIKLAMALAR :
- Miras bırakan …, … tarihinde vefat etmiştir. Ve ekte bir örneği bulunan veraset ilamından da anlaşılacağı üzere yasal mirasçıları ben ve diğer davalılardır.
- Miras bırakan ile sağlığında aramızda … tarihinde … noterliğinde dava dilekçesine ekli “mirastan feragat sözleşmesini” düzenlemiş bulunmaktayız.
- Söz konusu sözleşme içeriğinden de anlaşılacağı üzere miras bırakan feragat halinde … TL para ödeyeceğini taahhüt etmiştir. Ancak miras bırakan bu taahhüdünü yerine getirmemiştir.
- Niteliği itibariyle bir çeşit ivazlı mirastan feragat sözleşmesi olan bu sözleşmede belirtilen karşılığın tarafıma ödenmemesi nedeniyle hukuki bir geçerliliği yoktur.
SONUÇ VE TALEP :
Yukarıda izah etmiş olduğum nedenlerden ötürü;
… noterliği tarafından … tarafından düzenlenen ivazlı mirastan feragat sözleşmesinin karşılığın yerine getirilmemesi nedeniyle iptaline karar verilmesi, tarafıma yeniden mirasçılık hakkı tanınması, bütün dava harç ve masraflarının davalılar üzerinde bırakılması arz ve talep olunur. (Tarih)
HUKUKİ GEREKÇELER :
- Türk Medeni Kanununun 528. Ve devamı maddeleri
DELİLLER :
- … noterliği tarafından düzenlenmiş mirastan feragat sözleşmesi
- Nüfus kayıt örnekleri
- Tanık beyanları
- Tapu ve banka kayıtları
- Diğer yasal her türlü deliller
DAVACI
Dava Dilekçesi Hazırlanırken Nelere Dikkat Etmeliyiz?
Yukarıda mirastan feragat sözleşmesinin iptali için hazırlamış olduğumuz dava dilekçesi örneğinden de anlaşılacağı üzere iptal nedeni ivazlı sözleşmelerde karşılığın ödenmemesi gerekçe gösterilmiştir. Her hukuki işlemde gerekçelerin ve olayın oluş şekli farklı olacağından genel geçerli ve matbu bir dava dilekçesinin hali hazırda bulunması imkansızdır. Bu nedenle bu dilekçeler üzerinde gerekli uyarmaların yapılması hatta hukuki destek alınması sürecin daha sağlıklı ilerlemesine imkan tanıyacaktır.
