Bilirkişi raporuna itiraz süresi Hukuk Muhakemeleri Kanununa göre görülen davalarda ayrıca ceza hukuku alanında önemli dikkat edilmesi ve üzerinde durulması gereken sürelerdir. Bunun en temel nedeni ise bilirkişi raporlarının görülmekte olan davalara büyük ölçüde yön verici niteliğine sahip olabilmeleridir.
Hukuk Muhakemeleri Kanununun 281. Maddesine göre bilirkişi raporuna itiraz süresi iki hafta olarak belirlenmiştir. Bu sürelerin başlangıcı ise tahmin edebileceğiniz gibi bilirkişi raporunun ilgiliye tebliğ tarihinden itibaren başlamaktadır.
Bilirkişi raporlarının dava sonucuna etki edebilecek derecede önemli olması nedeniyle sadece bilirkişi raporuna itiraz süresi hakkında bilgi sahibi olmamız yeterli değildir. Ayrıca bilirkişi raporuna kaz kez itiraz edilebilir? Bilirkişi raporuna itirazın reddedilmesi halinde takip etmemiz gereken hukuki yollar hakkında da bilgi sahibi olmamız gerekir.
Bilirkişi Raporuna İtiraz Süresi Kaç Gündür (HMK 281)
Bilirkişi raporları en sık Hukuk Muhakemeleri Kanununa göre görülen davalarda gereksinim duyulur. Bu bir boşanma davası, ortaklığın giderilmesi davası, kamulaştırma davası veya herhangi bir tazminat davası olabilmektedir. Tüm bu dava türlerinde gerek görülmesi halinde mahkeme tarafından bilirkişi görüşüne başvurma gereği duyulur. Hukuk Muhakemeleri Kanununa göre görülen davalarda bilirkişi raporuna itiraz süresi 14 gündür.
Ceza Davalarında Bilirkişi Raporuna İtiraz Süresi Kaç Gündür?
Bilirkişi raporlarına en fazla HMK’na göre yapılan yargılamalarda gereksinim duyulsa da özellikle son yıllarda ceza hukuku alanında da sık sık mahkeme tarafından bilirkişi görüşüne başvurulduğu görülmektedir. HMK 281’in aksine ceza hukuku kapsamında yapılan yargılamalarda bilirkişi raporuna itiraz süresi kesin olarak belirlenmemiştir. Buna karşın Cumhuriyet Savcısı başta olmak üzere katılan, şüpheli, sanık veya bu kişilerin vekilleri ile kanuni temsilcilerinin bilirkişi raporlarına itiraz hakkı vardır.
Ceza yargılamalarında bilirkişi raporlarına karşı itiraz süresi genellikle mahkeme hakimi veya heyeti tarafından takdir edilir. Taraflara bilirkişi raporunda yer alan hususlar için beyanda bulunmaları için makul bir süre tanınır. Bu süre zarfında itirazda bulunanların talepleri reddedilmesi halinde bu konuda 3 gün içerisinde gerekçeli karar verilir. Ceza davalarında bilirkişi raporlarına itiraz süresi olarak tam bir gün belirlenmemiş olmasına karşın genellikle bu süresinin 7 gün olarak takdir edildiği görülmektedir. Bilirkişi raporunun mahiyeti ve niteliğine göre belirlenen bu süre bir sonraki duruşmaya kadar da uzatılabilmektedir.
Ceza davalarında bilirkişi raporlarına itiraz süresi verilmemesi adil yargılama ve hak arama özgürlüğünün ihlal edildiği sonucunu doğurabilecektir.
Bilirkişi Raporuna İtiraz Nasıl Yapılır?
Bilirkişi raporlarına itiraz genellikle dilekçe hazırlanarak yapılır. Şayet bilirkişi raporu duruşmada tebliğ edilmiş olunmuş ise duruşma sırasında da itirazlarımızı sözlü olarak bildirmemiz mümkündür. Ancak hukuki bir araştırma sonucu daha detaylı itiraz sunulacak ise bilirkişi raporuna itiraz süresi içerisinde bu itirazlarımızı dilekçe şeklinde yazılı olarak da ilgili mahkemeye sunabiliriz.
Dava dosyasının esas bilgileri, taraf bilgileri ile itiraz nedenleri ve gerekçeleri bilirkişi raporuna itiraz dilekçesinde etraflı bir şekilde belirtilmelidir. Birden fazla bilirkişi raporu bulunması ve bu raporlar arasında çelişki bulunması halinde bu husus mutlaka itiraz dilekçesinde belirtilmelidir. Gerek görülmesi halinde bu konuda emsal teşkil edebilecek yargı kararları da dilekçemize eklenebilir. Her bilirkişi raporuna itiraz farklı gerekçelere dayandırılsa da uygulamada sık karşılaşılan itiraz nedenlerini ise aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
- Bilirkişinin tarafsız olmaması veya tarafsızlığını yitirmesi
- Bilirkişinin alanında uzman olmaması
- Bilirkişi raporunun herhangi bir yasal dayanağının bulunmaması
- Rapordaki teknik hatalar
- Bilirkişi raporlarındaki çelişkiler
Bilirkişi Raporuna İtirazdan Sonra Verilebilecek Kararlar
Süresi içerisinde yapılan bilirkişi raporlarına itiraz soncu raporun niteliğine göre veya itiraz gerekçelerine göre mahkeme tarafından genellikle aşağıdaki şekillerde bir karar alınır.
- İtiraz yerinde görülmeyerek raporda yer alan hususların kabul edilmesi
- Ek rapor alınmasına karar verilmesi
- Yeni bilirkişi veya yeni bilirkişi heyeti oluşturulmasına karar verilmesi
- Raporun dosyada bulunan diğer deliller ile birlikte değerlendirilmesine karar verilebilir.
Bilirkişi Raporuna Kaç Kez İtiraz Edilebilir?
Bu konuda Hukuk Muhakemeleri Kanunu veya Ceza Muhakemeleri Kanunu ile herhangi bir kısıtlama getirilmemiştir. Ceza hukuku ve özel hukuk alanında bir kısıtlama yoktur. Zira bu raporlara bilirkişi raporuna itiraz süresi haricinde bir kısıtlama getirilmesi aynı zamanda adil yargılama hakkı ile savunma hakkının kısıtlanacağı sonucunu doğurabilecektir.
Bilirkişi Raporuna Karşı Beyan ve İtiraz Farkı
Bilirkişi raporuna karşı beyan genellikle olumlu açıklamalar içerir daha çok bilirkişi raporuna katılma yönünde beyanlar vardır. Ancak itirazda genellikle bu raporların eksik, geçersiz veya tarafsız olmadığı yönünde beyanlar yer alır.
Düzenlenen bilirkişi raporunda yeni deliller de ortaya çıkabilecektir. Bu durumda tarafların bu hususta beyanları alınması zorunludur. Bu durum ise genellikle bilirkişi raporuna karşı beyan olarak kabul edilmektedir.
Bilirkişi Raporuna İtiraz Süresinin Kaçırılması
Bilirkişi raporuna itiraz süresinin kaçırılması doğrudan raporunda yazılı hususların mahkeme tarafından kabul edileceği sonucunu doğurmaz. Mahkeme raporda bir eksiklik, hata veya çelişki görmesi halinde de bu durumları re’sen dikkate alır. Gerek görmesi halinde ek rapor talep edebilir, bilirkişi heyetinin değiştirilmesine veya bilirkişi raporundaki çelişkilerin giderilmesi için yeni rapor alınmasına karar verebilir. Mahkeme kararına etki edebilecek bir rapor olması nedeniyle tüm bu hususlar re’sen gözetilir. Ancak bilirkişi raporuna itiraz hakkı aleyhe hususlar içermesi halinde yasal dayanakları ile birlikte kullanılmalıdır.
Bilirkişi Raporuna İtirazın Reddedilmesi
Bilirkişi raporuna itiraz süresi içerisinde yapılan itirazın reddedilmesi mümkündür. Bu durumda raporda yer alan hususlar geçerli olur. Ancak rapordaki eksiklikler ve hatalar esasa etki edebilecek ölçüde olması halinde bilirkişi raporuna itiraz süresi geçirilmiş olsa dahi bu hususlar temyiz dilekçesi veya istinaf başvurusunda ileri sürülebilir. Bilirkişi raporunda esasa etki edebilecek bir hata veya eksiklik görülmesi halinde bu husus bozma nedeni olabilecektir.
Bilirkişi Raporundan Sonra Mahkeme Biter Mi?
Gerek ceza mahkemelerinde, gerekse hukuk mahkemelerinde bilirkişi raporunun alınması davada son aşamaya gelindiğine bir işaret değildir. Bilirkişi raporundan sonra farklı birçok hukuki işlem devam etmektedir. Bilirkişi raporunda belirtilen hususların araştırılması, bu rapora karşı beyanların alınması ve gerek görüldüğü itiraz üzerine, itirazın haklı görülmesi halinde yeni bilirkişi raporunun alınması gibi farklı işlemler ile yargılamaya devam edilebilir.
Bilirkişi Raporunu Değiştirebilir Mi?
Bilirkişi raporuna itiraz süresi içerisinde taraflarca itiraz edilmesi veya mahkeme hakimi tarafından raporda herhangi bir çelişki veya eksiklik görülmesi halinde tekrar aynı bilirkişiden ek rapor talep edilebilir. Bu durumda bilirkişinin raporunu değiştirmesi anlamına gelir. Hatta bu değişiklik bazı durumlarda daha önceki bilirkişi raporunun tam aksi yönünde de olabilir. Bazı durumlarda ise farklı bilirkişi heyetinden rapor alınması her iki bilirkişi raporunun aksi yönde birbiri ile çelişecek şekilde olması da mümkündür.
Tespit Davasında Bilirkişi Raporuna İtiraz Edilir Mi?
Evet. Tespit davalarında bilirkişi raporu alınması sık karşılaşılan bir durumdur. Her türlü tespit davaları da bilirkişi raporlarına itiraz etmek mümkündür. Bunun için yukarıda belirtmiş olduğumuz adımlar takip edilebilir. Aşağıda paylaşmış olduğumuz bilirkişi raporuna itiraz dilekçesi örneğinden faydalanabilirsiniz.
Bilirkişi Raporuna İtiraz Dilekçesi Örneği
… Mahkemesine (Hakimliğine)
Esas No : …
Davacı : Ad, Soyad, Adres
Davalı : Ad, Soyad, Adres
Konu : Bilirkişi Raporuna İtiraz
AÇIKLAMALAR :
Mahkemenizin … tarihli celsesinde alınan karar ile devam etmekte olan … davası nedeniyle bilirkişi raporuna başvurulmasına karar verilmiştir. Bilirkişinin … tarihli raporu davacı / davalıya … tarihinde tebliğ edilmiştir.
Bilirkişi raporunda yapılan inceleme sonrasında aşağıdaki konularda eksiklikler ve hatalar tespit edilmiş olup, bu nedenle bilirkişi raporuna itiraz etme zorunluluğu doğmuştur.
- Bilirkişi raporunun eksik ve yetersiz gerekçelere dayanması; Bilirkişi raporunda belirtilen hususlar tüm dosya kapsamı değerlendirilerek hazırlanmamış olup, esasa etki edebilecek hususlar raporda etraflı bir şekilde değerlendirilmemiştir.
- Bilirkişi Uzmanlık Alanı Dışında Rapor Düzenlemiştir; Dava konusu … olmasına rağmen bilirkişinin uzmanlık alanın … olduğu tespit edilmiştir. Bu da bilirkişinin bu konuya yetkin olmadığını ve dava konusuna yeterli teknik ve hukuki bilgileri sahip olmadığı sonucunu doğurmaktadır.
- Bilirkişi Tarafsızlık İlkesine Bağlı Kalmamıştır; Bilirkişi … hakkındaki aleyhe hususları etraflı bir şekilde değerlendirirken … hakkındaki tüm bilgi ve belgeleri değerlendirmemiştir. Bu durumda bilirkişinin objektiflikten uzaklaştığının bir göstergesidir.
- Bilirkişi Raporunun Çelişkili Olması; Dava konusu uyuşmazlık nedeniyle daha önce … tarihinde de farklı bir heyetten bilirkişi raporu alınmış olup, bir örneği dosya içerisinde mevcuttur. Her iki bilirkişi raporu incelendiğinde esasa etki edebilecek ölçüde çelişkiler bulunmaktadır.
Hukuki Nedenler :
Hukuk Muhakemeleri Kanunun 266, 281 ve devamı maddeleri
(Ceza Yargılamalarında Ceza Muhakemesi Kanunun 63 ve devamı maddeleri
Sonuç ve Talep :
Yukarıda detaylarını açıklamış olduğumuz nedenler dolayı;
- Bilirkişi raporunun hükme esas alınmaması
- Bu konuda yeni bilirkişi heyeti oluşturularak yeni rapor aldırılması
- Bilirkişi raporundaki hata ve çelişkilerin giderilmesi için yeni rapor aldırılması,
Arz ve talep olunur. (Tarih)
İTİRAZ EDEN
Bilirkişi Raporuna İtiraz Dilekçesi Düzenlenirken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Yukarıda hazırlamış olduğumuz itiraz dilekçesi örneği her olayın oluş şekline dava türüne cevap verecek nitelikte değildir. Bunun için öncelikle dilekçe üzerinde gerekli düzeltme ve uyarlamaların yapılması gerekir. Bu konuda bilirkişi raporuna itiraz süresi en önemli unsurdur. Bilirkişi raporları mahkeme kararlarına etki eden en önemli somut delil olarak kabul edilmesi nedeniyle bu konuda hukuki destek alınarak bu dilekçelerin düzenlenmesi daha sağlıklı olacaktır.
Sık Sorulan Sorular
Bilirkişi raporu E-Devlette Görünür Mü?
Uyap Vatandaş portal aracılığı ile taraf olduğunuz ceza davaları ile hukuk mahkemelerinde görülen davaların detaylarına erişmek mümkündür. Bilirkişi raporları da genellikle raporun teslim edilmesinden sonra UYAP sistemine taranarak dosyaya eklenmektedir. Bu raporlar taranarak dosyaya eklenmesi halinde e-devlet aracılığı ile giriş yapılan uyap vatandaş portal üzerinden görüntülenebilmektedir.
Mahkeme Bilirkişi Raporuna Uymak Zorunda Mı?
Mahkemenin bilirkişi raporuna uymak gibi bir zorunluluğu yoktur. Gerek görmesi halinde bilirkişi raporunun yeniden düzenlenmesine, çelişkilerin giderilmesine hatta bilirkişi raporunun karara esas alınmamasına yönünde de kararlar verebilir.
Bilirkişi Raporu Kesin Delil Midir?
Özellikle Hukuk Muhakemeleri Kanununa göre görülen davalarda bilirkişi raporları esasa etki edebilecek ölçüde önemli olsa da; Kesin delil niteliğinde değildir. Yukarıda belirttiğimiz gibi mahkemenin bilirkişi raporuna uymak veya raporda yazılı tüm hususları kabul etmek gibi bir bağlayıcılığı yoktur. Bu nedenle Bilirkişi raporunun kesin delil olduğunu söylemek mümkün değildir.
Bilirkişi Ücretini Kim Öder?
Bilirkişi ücreti davanın devam etmesi halinde davacı taraftan tahsil edilir. Rapora bağlı kalınmış olsa veya olmasa dahi davanın davacı lehine sonuçlanması halinde bilirkişi ücreti de dahil olmak üzere bütün yargılama harç ve giderleri davalı taraftan dava sonunda tahsil edilerek davacı tarafa verilir. Ancak dava devam ederken rapor alınması gerektiğinde bu ücret davacıdan talep edilir.
Bilirkişi Raporu Olumsuz Olursa Ne Olur?
Bilirkişi raporunun davacı veya davalı fark etmeksizin aleyhe hususlar içermesi halinde bu raporlara bilirkişi raporuna itiraz süresi içerisinde itiraz hakkı vardır. Gerek görülmesi halinde olumsuz raporlara karşı yasal ve geçerli nedenler ileri sürülerek itiraz edilebilir.
Delil Tespiti Bilirkişi Raporuna İtiraz Süresi Ne Kadardır?
Delil tespiti yönünde açılan davalarda Hukuk Muhakemeleri Kanununa göre yürütülmektedir. Bu nedenle delil tespiti bilirkişi raporuna itiraz süresi bakımından da HMK 281’de belirtilen 14 günlük süre esas alınmaktadır.
